Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
53
Pamiętnikipośmiertne(Mémoiresd’outre-tombe,
wyd.pośm.1848-1850)F.-R.deChateaubrianda;
Pamiętnikstatecznejpanienki(Mémoiresd’unejeu-
nefillerangée,1958),Wsilewieku(LaForcede
l’âge,1960),Siłąrzeczy(LaForcedechoses,1963)
S.deBeauvoir.Najbardziejznacząceautobiografie
tonp.:średniowieczna-napisanaok.1132r.wfor-
mielistudoprzyjacielairozpowszechnionawodpi-
sachzażyciaautora-Historiamoichniedoli(Epi-
stolaI,quaeestHistoriacalamitatumAbelardiad
amicumscripta)P.Abelarda;arcydziełoXVI-
wiecznegopiśmiennictwategorodzaju,czyliŻywot
własny(Vita,pośm.1728)BenvenutoCelliniego;
Zmojegożycia.Zmyślenieiprawda(Ausmeinen
Leben.DichtungundWahrheit,1811-1833)J.W.
Goethego;trylogiaDzieciństwo(Dietstwo,1852),
Latachłopięce(Otroczestwo,1954),Młodość(Ju-
nost’,1857)L.Tołstoja;Autobiografiakażdego
znas(Everybody’sAutobiography,1938)G.Stein;
zawierającarozbudowanągenealogię,trylogiaLe
LabiryntheduMonde(LesSouvenirspieux,1974;
LesArchivesduNordFrance,1977;Quoi?
L’Éternité,pośm.1988)M.Yourcenar.Wspomnie-
niapisalim.in.członkowierodzinwybitnycharty-
stów,dzieci,mężowieiżony,wdowcy,wdowyiin-
tymneprzyjaciółki,aletakżeiprzyjaciele,powier-
nicyinświadkowie”swoichczasów(tulistajest
nieskończeniedługa).Pamiętnikarzaiautorawspo-
mnieniaokimś,bądźoczymś(krótkiegozazwy-
czaj),łączyprzedewszystkimstosunekdorzeczy-
wistościzewnętrznej-stanowiącejdlanichgłów-
nyprzedmiotprzedstawienia;autorwystępujetu
najczęściejwroliświadka,aniekonieczniegłów-
negoprotagonisty,którymzkoleijestzawszeauto-
biograf.Niektórzybadaczeuwzględniająwswych
taksonomiachrównieżnpamiętnikiduszy”,nazy-
waneprzezinnychautobiografiamiduchowymi.
Wspólnącechąwypowiedzitegotypuidziennika
intymnegojestskupienieuwagiautoranawłasnym
życiuwewnętrznym.Zapisywanynabieżącodzien-
nikcharakteryzujesięnieciągłą,otwartą,prowa-
dzonązbardzobliskiegodystansuczasowegonar-
racją.Może,wrazzwiększościąekstrawertywnych
pamiętnikówiwspomnieńorazczęściąautobiogra-
fii,jakojednazformndokumentuosobistego”,
współtworzyćtzw.literaturęfaktuipełnićgłównie
rolępodmiotowegonświadectwa”,np.:słynny
Dziennikzlat1661-1669S.Pepysa(TheDiaryof
SamuelPepys,wyd.pośm.1825),awXXw.dzie-
łoV
.Klemperera,Chcędawaćświadectwoażdo
końca.Dzienniki1933-1945(IchwillZeugnisab-
legenbiszumletzten.Tagebücher1933-1945)czy
Dziennikpisanynocą,1971-2000G.Herlinga-
Grudzińskiego.Możeteż-gdyjestswoistąauto-
wiwisekcjąegotysty(oconajmniejpodwójnym,
analizującymsięianalizowanymnja”),psycho-lub
Autobiografia
tauromachią-sytuowaćsię,takjakpozostałea.,
wciąglerosnącymzbiorzeintrowertywnychnwy-
znań”.Najbardziejznanewyznanianowożytneto,
opróczdziełaRousseau:Zwierzenia(Secretum,
1342-1343)-dialogowarozprawkaF.Petrarki,za-
wierającaszczegółowąanalizęwewnętrznychzma-
gańpoety;Journalintime1792-1824(wyd.1954-
1957)M.deBirana;Journald’unpoéte(pośm.
1867)A.delaVigny;Journalintime(wyd.pośm.
1887)B.Constanta;JournaldeGoncourt(1887-
1896)E.iJ.Goncourtów,Dzienniki(Dniewniki
1847-1910)L.Tołstoja;Dzienniki1910-1923(Ta-
gebücher,1910-1923)F.Kafki;Jeżeliziarnonie
obumrze(Silegrainnemeurt,1926)iwystylizowa-
nyDziennik(Journal1889-1939,1948)A.Gide’a;
Dziennik(Journal,1928-1996)J.Greena;Dzienni-
ki(Tagebücher,1918-1936)T.Manna;tetralogia
M.Leirisa,Wiekmęski(L’Aged’homme,1939)
iRègledejeu,1948-1976(I.Buffures,II.Fourbis,
III.Fibrilles);Rzemiosłożycia(Ilmestieredivivere)
-dziennikC.Pavesegozl.1935-1950;Journal
1966-1971M.Frischa.Wieluspośródtychautorów
(np.braciaGoncourtowie,Tołstoj,Mann)łączyli
formęwyznaniazdawaniemświadectwaswoim
czasom-aktualnymwydarzeniompolitycznym,
kulturalnym,literackimitd.Ażidziennikirealizujące
modelwyznanianiebyłydawniejprzeznaczonedo
druku,lecz(przynajmniejdeklaratywnie)czynione
sobiesamemu.Dlategonajczęściejpublikowanoje
wielelatpośmierciautora.M.in.zmieniającesię
normyintymności,tendencjeskandalizujące(psy-
chicznyinietylkopsychicznyekshibicjonizm),
świadomośćniemalnieuchronnejfikcjonalizacjiczy
figuralizacji(retoryczności)wypowiedziautobio-
graficznejoraz-byćmożeprzedewszystkim,choć
paradoksalnie-popularnośćnarracjitegotypuzwią-
zanaznarastającąnieufnościąwobecczystejfikcji
spowodowały,żeażzaczęłyukazywaćsięzażycia
ichtwórców,niekiedynabieżąco,wodcinkach,nie-
malrównocześniezczasemichpowstawania.Do-
pełnieniemdlapostawyświadectwaiwyznaniajest
-wedługznanejformułyntrójkątaautobiograficzne-
go”wprowadzonejprzezM.Czermińską-zainicjo-
wanawDzienniku(1953-1966)przezW.Gombro-
wiczapostawaprowokacji,nwyzwaniarzuconego
czytelnikowi”wtekstachjawniesiędoniegoodwo-
łujących.Pisanezmyśląowspółczesnymodbiorcy,
czasemobliczonenaswoistągręznim,współczesne
autobiograficzneświadectwa,wyznaniaiwyzwania
stałysięjednymzpodstawowychdyskursówlitera-
turynowoczesnej.
Pisarstwoa.madługątradycjęwpiśmiennictwie
polskim.Donajstarszychdokumentówtegoro-
dzajunależą,m.in.:łacińskaelegiaK.Janickie-
go(a.pisarza)Osobiesamymdopotomności
(1542);nawiązującydowzorówpamiętnikarstwa
