Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RozdziałI.Śmierćzperspektywyprawa–zarysproblematyki
żyjącym,adobitniedowodziłytegoideeśredniowieczne,wtymzbiór
myśli,wskazówekinapomnieńsłużącychprzygotowaniusięczłowieka
nakonfrontacjęześmiercią.ZbiórArsmoriendi-sztukaumierania,ale
itowarzyszeniaumierającym-obokrozważańascetyczno-mistycznych
zawierałwskazaniadlaczłowiekaznajdującegosięukresużycia,takiejak
naukaspowiedziczywzoryzachowaniasięwgodzinieśmierci,atakże
dlaosóbmutowarzyszących.Czasynowożytne,jakdowodziRoman
Tokarczyk,cechujeskrajnieróżnepodejściedośmierci,odjejafirmacji
izachętydoobcowaniaześmiercią,popróbyjejwyparciaiuznaniaza
niegodnąmyślifilozoficznej.Pojawiająsiękoncepcjeoswajaniaśmierci,
uznaniajejzafaktprzyrodniczy(FrancisBacon),oddzieleniaśmierci
absolutnej(całkowitadestrukcjaczłowieczeństwawmomenciezgonu)
odśmierciczęściowej(obumieraciało,aleniedusza-GottfriedWilhelm
Leibniz),negowanianieśmiertelnościduchowejjednostki(Diderot),
postrzeganiaśmiercijakosposobujednoczeniasięzewszechświatem
(GeorgWilhelmFriedrichHegel)czyprzejściadoinnegowymiaru,
bardziejinteresującegoniżdoczesny(JohannWolfgangvonGoethe)2.
Warteodnotowaniasąpoglądytraktująceśmierćzperspektywyspo-
łecznej,nawiązującedoArystotelesowejkoncepcjinieśmiertelności
człowiekawpostaciprzechowywaniapamięcionim.Społecznysens
nieśmiertelnościprzejawiasięwwybitnychosiągnięciachczłowieka,
zmarlipozostajączęściąspołeczeństwa,aprzypominająonichpomni-
ki,będącenamacalnymiznakamiichdziełizasług(AugustComte)3.
Problematykaśmiercizajmowałainadalzajmujeważnemiejscewmyśli
filozoficznej,przeżywającwspółcześnieswoisteodrodzenienamiarę
czasówśredniowiecza.Tozainteresowaniestajesięprzyczynkiemdo
kształtowaniasięnowejnaukiczymożeraczejdziedzinywiedzynazy-
wanejtanatologią(Thanatos-mitologiczneuosobienieśmierci),której
przedmiotemzainteresowaniajestśmierć4,aktóraczerpiezosiągnięć
innychnauk,zwłaszczabiologii,medycyny,psychologiiisocjologii.
2R.Tokarczyk,Prawa...,s.344-345.
3R.Tokarczyk,Prawa...,s.344-346.
4
Zob.A.E.Kubiak,Tanatologiajakodziedzinahumanistyki,„EdukacjaEtyczna”
2013/5,s.5-37.
