Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Równocześnieważnepozostajezaznaczenie,że-traktującliteraturętak-
żejakojednązpodejmowanychprzezofiarystrategiiobronnych-Borwicz
byłdoskonaleświadomyjejinnychniżflocalające”aspektów.Piszącotym
wymiarzetekstówzczasuZagłady,zamieszczaprzecieżwantologiirady-
kalnieodmiennewswejwymowieutwory,będącezapisemprzerażenia,
rozpaczy,rozpaduświata.Sątamtakżewierszeeksponującebunt,gniew,
wściekłość,oskarżająceludziiBoga.Wtychzapisachniemanicocalającego,
jestjedynierozpoznanieflnagiejrzeczywistości”:JacekLeociak,piszącoza-
wieszeniutekstówzczasuZagładymiędzyrozpacząanadzieją,zauważał,że
wtychprzypadkachflcierpiwięcnawetsamtekst”71.Tekstjakoformaprze-
życiamożebyćjednocześniezapisemświadomościtego,conieuchronne,pró-
bąpozostawieniajednejjedynejformyprzetrwania,którajesttaksamonikła,
jakżyciepiszącego/mówiącego.Ajeszczeinaczej-przeżycieniejestwtedy
flprzetrwaniem”,leczflprzeżyciemżycia”-któresięskończyło,wyczerpało,
przestałotrwać.Tekstjakoformaprzeżyciatotekstożyciu,któresięflprze-
żyło”,któregojużniema.FormanaznaczonaZagładą.
Borwicznienależałdoosób,któremożnaposądzićoflnaiwne”pragnienie
stworzeniaflliterackiejenklawy”:byłraczejstrategiem,któryczęstoprecyzyjnie
rozgrywałniezwykletrudnesytuacje,mającdużąświadomośćpsychologicz-
nychaspektówtworzeniaiodbioruróżnychformtwórczości.Byłtakżeświa-
domypolitycznychispołecznychuwarunkowańodbiorutekstówdotyczących
Zagładyprzezpolskiegoczytelnikawtamtymczasie.flCiemne”aspektyprze-
życiazostająprzezniegowodpowiednisposóbusytuowane,np.niesąone
eksponowanewewstępiedoantologii,byniezostałyzbytszybkozauważone
lubsązakamuflowaneszczególnąformąujęcia,wymagającą-wpiśmiennic-
twiepowojennymdotyczącymrelacjipolsko-żydowskich,antysemityzmu-
dostrzeżeniaukrytejironii,flwymówienia”tego,coniedopowiedziane.
flCzytanieBorwicza”-rozumianejakoprzywracaniezapoznanychtek-
stówieksponowaniezagadnieńrzadziejpodejmowanychlubinaczejformu-
łowanychwbadaniachnadZagładą-skłoniłomnietakżedoprzyjrzeniasię
kilkupowojennymutworom,zktórychdwazwłaszczanienależądozbyt
znanych.IIIrozdziałpoświęconyzostałanalizietekstówopracywSonder-
kommando(BrygadaśmierciLeonaWeliczkera),oukrywaniużydowskiejtoż-
samościwobozie(PrzeżyłamOświęcimKrystynyŻywulskiej)orazopoczu-
ciugodnościjakoelemenciewpływającymnawybuchpowstaniawgetcie
(GettowalczyMarkaEdelmana).Zjednejstronyważnejestwskazanie,ile
nowychkontekstówdlaanalizyliteraturyZagładyodsłaniająwymienieni
autorzy.ULeonaWeliczkerapojawiasięsprawakontroliemocjijakostrate-
giiprzetrwaniaijejzwiązkuzzaburzeniamidysocjacyjnymi,wpływającana
71J.Leociak,TekstwobecZagłady...,dz.cyt.,s.125.
31
