Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Socjologiajakodyscyplinanaukowa
•
naukiogospodarce(ekonomii),
•
nauk,,oobcychludziach’’(etnografii,etnologii),
•
naukioczłowieku(fizjologiiipsychologii),
•
filozofii(zwłaszczanurtupozytywistycznego).
Refleksjaożyciuspołecznym,społeczeństwie,jestrówniedawnajakrefleksja
człowiekawogóle.Wstarożytnościproblematykąsocjologicznązajmowalisiętacy
filozofowiejakPlatonczyArystoteles.Wtymokresiehistorycznymczynionejuż
byłyrefleksjenatematstrukturyspołecznej.Niecopóźniejzterminem,,klasa’’,
wznaczeniuklasyspołecznej,spotykamysięwEtyceSpinozy,którywtwierdzeniu
46częśćIIImówiotym,że:,,(...)doświadczeniaspołecznebywająuogólnione
wzależnościodtego,jakąnazwązostaliobdarzeniludzie,którychtedoświadczenia
dotyczą’’[Spinoza1991,s.76].
Głównezainteresowaniasocjologicznewczasachnowożytnych,począwszyod
dziełszkockichfilozofówmoralności(Hume,Fergusson,Shaftesbury)ifrancuskich
filozofówOświecenia(Montesquieu,Turgot,Condorcet,Saint-Simon),koncentrują
sięnaspołeczeństwiejakocałości,obejmującejcałokształtżycialudzi,bądźna
specyficznychproblemachdotyczącychludzijakozbiorowości.Tedwapodstawo-
wepodejściadobadaniaspołeczeństwa:syntetyczne(syntetyzujące)idiagnostycz-
ne,zwyraźnymiimplikacjamipraktycznymi,sąnadalobecnewewspółczesnych
refleksjachsocjologicznych.Potojednak,bysocjologiamogłastaćsiędyscypliną
naukową,potrzebnabyłateoriasocjologiczna,wypracowanawramachtzw.podej-
ściaanalitycznego.
2.Podstawowezałożeniateoriisocjologicznej
Teoriasocjologiczna,takjakkażdainnateorianaukowa,stanowiokreśloną
konstrukcjępojęciową,stosowanądoanalizyiinterpretacjidanychempirycznych.
Konstrukcjapojęciowaskładasięzaśztrzechpodstawowychklaspojęć:pojęć
ogólnych,prawiinnychtypówgeneralizacjiorazzsamejteorii.Wśródpojęćogól-
nychwystępujązarównopojęciaporządkująceiklasyfikująceokreślonezjawiska
(ogólneokreślenia,kategorie),jakipojęciawystępującewcharakterzezmiennych
wtwierdzeniachogólnychnatemattychzjawisk(pojęciaoperacyjne,analityczne).
Określeniaogólnestanowiąrodzajzmiennychniezależnych,określeniaanalityczne
—rodzajzmiennychzależnych.Prawawystępującewteoretycznejtreścikażdej
naukistanowiąrodzajtwierdzeńorzekającychzachodzeniejednorodnychrelacji
(np.współwystępowaniaczywspółistnienia).Samateoriatoschematpojęciowy
służącywyjaśnianiuokreślonychpraw.JakstwierdzaT.Abel,schematypojęciowe
stanowiącetreśćteoriisocjologicznejzajmująwsocjologiiszczególnemiejsce,
m.in.zewzględunajejsubdyscyplinarność.Istniećmusiprzedewszystkimtaka
klasakonstrukcjiteoretycznych,któresąpowszechnieużywanewewszystkich
badaniachsocjologicznych.Tymsamymstanowiąonerzeczywistątreśćteorii
