Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WojciechSitek
nychwspólnotowychwięzispołecznych(którekapitalizmwwersjieuropejsko-
-amerykańskiejskutecznierozbił)iwynikającemuztrwaniawspólnotwysokiemu
poziomowinieformalnejkontroliskuteczniewyręczającejkamery.
***
Jakwidzimy,dyskusjaosocjologicznychprognozachnietylkouwikłanajest
wpojmowanierolisocjologiiwsłużbiespołecznej,alebardzołatwomożezamienićsię
wdyskusjęomodelachsprawowaniawładzy.Zostawiająctakądyskusjęnauboczu,
wróćmyjeszczenakoniecdosygnalizowanegowcześniejparadoksuautostrady.Otóż
paradokstenpokazuje,iżzpunktuwidzeniametodologicznegobardzointeresujące
wydajesięuwzględnieniepewnegoodróżnienia;chodzimianowicieoto,iżtrafność
socjologicznychprognozzależyteżodtego,jakirodzajwiedzyosposobachosiągania
celuprzezdziałającepodmiotystanowikulturowykontekstdziałaniaopisywanych
ludzi.Winteresującejnasperspektywiewiedzatamożewystępowaćwformach,które
wwiększymlubmniejszymstopniusązbliżonedojednegoznastępującychdwóch
idealnychmodeli.Możetobyć:
–wiedzadoskonalewymiennainstrumentalnie,czylitaka,którawżadensposóbnie
kreujesamodzielnychcelów–wartości.Wkulturzeeuropejskiejjestniąnaprzykład
wiedzaotym,jakąautostradęwybrać,abydojechaćdozałożonegocelu,iktórydzień
wybraćnapodróż,spełniającwarunekminimalizacjiczasuprzejazduiinnychwiążą-
cychsięzjazdąkosztów.Wiedzątakąjestwiedzaosposobierysowaniadrzewana
kartcepapieruczywkońcuwiedzaotym,jakdługonależyprzechowywaćpieniądze
nabankowymkoncie;
–wiedzadoskonaleniewymiennainstrumentalnie,czylitaka,którakreującsamo-
dzielnecele,jestuwikłanawkulturowenakazylubzakazy.Jazdawpewnednitygo-
dniamożebyć(ibywa)zakazanaprzezreligięlubprawo.Umieszczenieczłowiekana
rysowanymobrazkuzdrzewemniebyłobymożliwedlawyznawcyislamu,podobnie
jakpobieraniekorzyściodzłożonegowbankukapitału–przynajmniejtak,jakczynią
toludzieZachodu.
Wtensposóbjeszczerazokazujesię,jakważnymelementemtrafnościomawia-
nychprognozjestdobrasocjologicznawiedzaotychludziach,którychprognozama
dotyczyć.Prognozywymagająbadań.Jeślinaprzykładbędziemywiedzieć,iluwy-
znawcówreligiizabraniającejpiątkowychczysobotnichpodróżytworzypodzbiór
wopisywanejpopulacji,tomożemyichpotraktowaćjakoczłonkówspecjalnejkoalicji,
którzyrusząwpodróżdopieroopółnocy.Imwięcejtakichinformacji,tymdługoter-
minowaprognozamożebyćtrafniejsza,bomodelgry,któryzbudujemy,będziebliższy
realnymstrategiomgraczy.Jeśliwiemy,iżwyruszenienasierpniowyurlopnależy
wtakichkrajach,jakFrancjaiWłochy,dousakralnionegorytuału,tomożemyprzewi-
dzieć,ze100-procentowymprawdopodobieństwem,iżnaautostradachwtychkrajach
wostatnimdniulipcautworząsiękilkusetkilometrowezatory.Imimoupublicznienia
przezmediaakurattaprognozasprawdzasięcoroku.Ale,jakwiadomo,uczestnicy
usakralnionychrytuałówkierująsięsobietylkowłaściwąlogiką.Zgodniezniągłów-
nymintersubiektywniesprawdzalnymcelempodejmowanychdziałańjestwłaśnie
uczestniczeniewrytuale.Możemywięcpowiedzieć,iżdlawielumieszkańcówtych
krajówrozpoczynanieurlopuodstaniawwielogodzinnychkolejkachstałosięcelem
