Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPołeczneiPoliTYczneaSPekTYnaukiSofiSTóW
Protagoras
wiekachludzkościupowszechniłkoncepcjęstopniowegoupadkumoral-
negoludzi,towarzyszącegorozwojowicywilizacji,ponieważstworzył
idealistycznyobrazepokipierwotnej,nazwanejprzezniegoZłotymWie-
kiem,kiedytoludziesamizsiebiepostępowalidobrze,obywającsiębez
jakichkolwiekinstytucjispołecznych41.
Opowieśćpoetyodegraławstarożytnościznaczącąrolęwkształtowa-
niuwyobrażeńnatematprzedhistorycznejanawethistorycznejprze-
szłości.PrawdopodobniepodwpływemtegomitupozostawałPlaton42,
którywPrawachkomentującdawnedziejeprzedstawiłhistoriędege-
neracjiiupadkuspołeczeństwa43.Poglądyplatońskiesącałkowitym
przeciwieństwemtendencjipozytywnegorozwojuukazanegoprzezPro-
tagorasa.UczeńSokratesa,ilekroćmówiopradawnychdziejach,zawsze
ukazujenegatywnąewolucjęczłowiekaipaństwa.Społeczeństwopier-
wotnewyraźnieidealizuje,utożsamiajączwłaściwąmoralnościąpro-
stotęobyczajów,brakwłasnościibogactwa.Kiedyopowiadaocyklu
przemianustrojowo-społecznychukazujeposzczególnefazystopniowe-
goupadkuzdrowegospołeczeństwa:pierwszyustrójzwanytimokracją,
opartynarządzyzaszczytów,drugi,zwanyoligarchią,opartynacenzu-
siemajątkowym,następniedemokrację,którejzasadąjestwolnośćczyli
brakprawaiostatni-tyranię,którajestDczwartymiostatecznymscho-
rzeniempaństwa”44.Wszystkieteformycharakteryzująsięróżnymstop-
niembrakuzdrowia-dlategoPopperukazujePlatonajakonaiwnego
ibudzącegogrozę,szlachetnegofilozofa-lekarza,któryjakoekspert
odprawdyusiłujewyleczyćludzkośćzchorobytakiegonegatywnego
rozwoju.Właściwymlekarstwemmabyćmodelidealnego,totalnego
państwa,wktórymniemawolności,alewszyscybędąszczęśliwi,ponie-
ważwszystkobędziewspólne:własność,kobiety,obyczajeicałepań-
stwo,opartenadoskonałejjednościideowejiinstytucjonalnej.Nie
trzebabędziezatemonicwspółzawodniczyć,pozacnotąprzepisaną
przezmędrców,czylirządcówbędącychspecjalistamiwzakresiepiękna,
dobraiprawdy.Koncepcjataijednocześniewizjaoczywiścieniemiała
41
Hezjod,Praceidni,w.109-201.
42
Zob.Prawa713a-e,Polityk271d-272b;272d-273a.
43
Prawa,III,676a-682e.WcałejIIIks.rozmówcyopowiadająoprahistorycznych
ihistorycznychczasachanalizującprzyczynyupadkuróżnychformacjiustrojowych.
44
Państwo,544c.
