Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
STANPRZESTęPCZOśCiWPOLSCE...
Przyczyntakiejdynamikiprzestępczości,aszczególniejejgwałtow-
negowzrostupomiędzykońcówkąlatdwudziestychipoczątkiemlattrzy-
dziestychXXwieku,doszukiwaćsięnależywsytuacjigospodarczejPolski
wokresiewielkiegokryzysulat1929-1933,którydotknąłcałyświatuprze-
mysłowiony,orazwjejkonsekwencjachspołecznych(bezrobocieispadek
poziomużycialudności),którychwidocznymznakiembyłwzrostprzestęp-
czościprzeciwkomieniu,wtymgłówniekradzieży12.Natakieuwarunko-
waniawskazywałm.in.LeonRadzinowicz,dodając,żekryzysprowadzi
„dorozluźnieniawięzisolidarnościgrupowej,dowzmocnieniakonfliktów
itarćspołecznych,doosłabieniahamulcówetycznych”13.JerzyW.Śliwow-
skizauważał,żeczynnikiemzwiększającymliczbę„przestępstwzzysku”
będącychefektembiedyjest„anarchiaibrakwszelkiejdyscyplinyspo-
łecznej,czynnikbrakuładuadministracyjnego”14.Naobniżeniepoziomu
moralnegospołeczeństwawskazywalirównieżm.in.MarianMadey,Jerzy
SztumpfiJerzyT.Mieszkowski,któryopisałnawetstopnie,jakieprowadzić
miałyodbezrobociadoprzestępczości15.
Wkonsekwencjigłoszonychteoriidotyczącychwzrostuprzestępczo-
ścipowstałylicznekoncepcjemającedoprowadzićdojejspadku,których
częśćznalazłaswojeodzwierciedleniewkodyfikacjachkarnychlattrzy-
dziestychXXwieku.Jednakwiększośćznich,dotyczącaszczególnieza-
gadnieńprewencjiindywidualnejorazopiekipostpenitencjarnej,zewzglę-
dunabrakśrodkóworazwybuchIIwojnyświatowejpozostałajedynie
wsferzeopracowańteoretycznych16.
IIwojnaświatowa(1939-1945)przyniosłaPolscegwałtownązmianę
systemupolitycznego(zamiastustrojudemokratycznegosystem„demokra-
cjisocjalistycznej”),zmianęgranicterytorialnych(zmniejszenieobszaru
państwaiprzesunięciejegogranicnazachód),ogromnestratywludności
(związanezwyniszczeniemfizycznymspołeczeństwaorazmigracjami),
przemianęludnościową(Polskazpaństwawielonarodowościowegostała
12Kryzysgospodarczyniemiałwzasadziewpływunaprzestępstwaprzeciwkomieniu
zużyciemprzemocy.Rozbójstanowiłzaledwie0,6%wszystkichprzestępstwzarejestrowa-
nychwroku1924,awlatachtrzydziestychichudziałwynosił0,2–0,6%.Zob.ibidem,s.120.
13L.Radzinowicz,Kryzyspolskiejpolitykikryminalnej,„GłosSądownictwa”1937,nr2,
s.114.Zob.teżidem,WpływwarunkówekonomicznychnaprzestępczośćwPolscewla-
tach1928–1934,„CzasopismoPrawno-Historyczne”1969,t.XXI,z.2,s.135–163.
14J.W.Śliwowski,PrzestępczośćwPolsceijejzwalczanie,„GłosSądownictwa”1936,
nr1,s.39–40.
15Zob.M.Madey,Opiekanadwięźniami,„GłosSądownictwa”1936,nr3,s.205;
J.Sztumpf,CeleiznaczenieśrodkówzabezpieczającychwpolskimKodeksieKarnym,
„PrzeglądWięziennictwaPolskiego”1933,nr1,s.2;J.T.Mieszkowski,Społeczneskutki
bezrobocia,„TygodnikIlustrowany”1936,nr5,s.95.
16Szerzejzob.M.Rodak,Międzywojennapolskadebatakryminologiczna–poszukiwanie
społecznychprzyczynprzestępczościisposobówjejzwalczania,„ArchiwumKryminologii”,
t.XXXI,Warszawa2009,s.101inast.
37
