Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
WojciechMorawski
będzieludzizmuszałdozachowańaltruistycznych.Altruizmjestrzecząpiękną,ale
możebyćtylkodobrowolny.Niemożnadoniegozmuszać.Człowiek,jeślichce,ma
prawobyćegoistą.Liberalizmbyłsposobemmyśleniagłębokooptymistycznym.
Liberałowieuważali,żenaświeciedokonujesiępostępiwzrostdobrobytu,zatem
życiekolejnychgeneracjibędziecorazwspanialsze.Optymizmliberałówznaj-
dowałrównieżwyrazwprzekonaniu,żewnaturzeludzkiejdobrodominujenad
złem.Trzebamiećgłębokąwiaręwprzewagędobranadzłemwnaturzeludzkiej,
jeślisięproponujedanieludziomtakszerokiejwolnościinadodatekpozwolenie
imnato,bykierowalisięegoizmem.Jeśliktośuważa,żewludziachtkwiądzikie
bestieitylkostrachprzedkarąpowstrzymujeichodrobieniastrasznychrzeczy
niezostanieliberałem.Znajdziesobiejakąśinnąfilozofię.
Liberalizmzdominowałeuropejskieżycieintelektualnepierwszejpołowy
XIXwieku,toczączwycięskąbatalięzresztkamidawnegoporządku.Nagruncie
ekonomiiemanacjąliberalizmubyłaszkołaklasyczna.Liberałowiemielitendencję
dobagatelizowaniaproblemówspołecznych,religijnych,narodowościowychitp.
Skłonnibyliuważaćswojąwizjęczłowiekazauniwersalną,którabędziesięstop-
niowoupowszechniaćwświeciewmiarępostępucywilizacji.
Zczasemzaczęłyujawniaćsięsłabościliberalizmu.Rozwójposzczególnych
krajówszedłróżnymidrogami,zależnymioddziedzictwakulturowego,ustrojowego,
społecznegoitp.Tezaouniwersalnymmodelurozwojuzaczęłabyćkwestionowana.
Postrzeganienierównościmajątkowychjakorezultatusprawiedliwejrywalizacji
nierozwiązywałoproblemówtych,którzywtejrywalizacjiprzegrywali.Cowięcej
–wmiarętego,jaknierównościmajątkowebyłydziedziczoneprzezkolejnepoko-
lenia,coraztrudniejbyłobronićtezyotym,żebogactwojestzasłużonąnagrodąza
sukces.WreszcieIwojnaświatowaprzyniosłazakwestionowaniedziewiętnasto-
wiecznegooptymizmuiwiarywpostępludzkości.Liberalizmmusiałsięzmagać
znowymprzeciwnikiem–rodzącymsięruchemsocjalistycznym.Alenietylko.
PozostawałwzasadniczejsprzecznościzKościołem,którynatematnaturyludz-
kiej,egoizmuialtruizmumiałzasadniczoodmiennezdanie.
Industrializacjitowarzyszyłopojawieniesięnowegorodzajukonfliktówspo-
łecznych.Corazwiększegoznaczenianabierałkonfliktmiędzyrobotnikamiapra-
codawcami,starającymisięoutrzymaniekosztówsiłyroboczejnamożliwieniskim
poziomie.Początkowomożliwościzrzeszaniasięrobotnikówwimięobronywspól-
nychinteresówbyłyograniczaneprzezprawo.Ograniczeńtychdokonywanopod
hasłemDzakazukoalicji”.Obronaprzedpowstaniemzwiązkówzawodowychleżała
woczywistyminteresiepracodawców.Otwartawalkazeswobodąwtejdziedzinie
