Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-527-8
Krótkateoriasporów
21
[...],rozważanieirozstrzyganieprzezprzywódcęszajkizbójeckiejsporówmiędzy
jejczłonkamicodoprzynależnościłupulubjegoczęści,itp.(Petrażycki1959I:
255/256).
Funkcjonalno-ewolucyjnypunktwidzeniapozwalaPetrażyckiemuna
wyjaśnienieszczególnejrolisądownictwaoficjalnego:
[Z]atrybutywnąnaturąpsychikiprawnejłączysiępotrzebasądu,bezstronnego
rozstrzyganiazatargówprawnychorazautorytatywnegoustalaniaodpowiednich
prawiobowiązków.Tejpotrzebiepsychikiprawnejsłużyrównieżwładzapaństwo-
waizaspokajająwformieszczególnierozwiniętejiprzystosowanej.Zapewnia
onaimaobowiązekzapewniaćobywatelomnietylkosiłędoobronyichpraw,ale
takżensądiwykonywaniewyroków”
,uporządkowane,unormowaneprzezprawo
bezstronnerozpatrzenieiautorytatywnerozstrzygnięciesporów;przytymnie
wymagasiętudobrowolnejzgodyobustronnarozpatrzeniesprawyprzezsąd,
alewystarczyżądaniejednejstrony.Zastosowanieegzekucjiprzymusowejalbo
represja,ukaranietego,ktoprawonaruszył,następujetuposądowymrozpatrzeniu
okolicznościsprawyprzezpodmiotogólnejwładzynajwyższej-księcia,króla,albo
przezodrębneinstytucjelubosoby,naktóreprzelanotespecjalneprawaiobowiąz-
ki(funkcjasądowawładzypaństwowej,władzasądowa)(Petrażycki1959I:304).
ZdzisiejszejperspektywyniejestdlanasważnyspórPetrażyckiegozJhe-
ringiem,któregotenpierwszyuważałzresztązageniuszaprawoznawstwa,
alezarysowującasięzperspektywyczasumożliwośćuzgodnieniaszczegóło-
wejkoncepcjisporunaszkicowanejprzeztegodrugiegozogólnąkoncepcją
teoretycznąPetrażyckiego.Tymbardziej,żenprocesowypunktwidzeniama
głębokąracjębytuijestrzeczywiścienaukowympunktemwidzenia”
,jak
piszesamPetrażycki,natychmiastzastrzegającsięjednak,żechodzionod-
powiedniąnaukę”
,przezktórąrozumiałnnaukępolitykiprocesucywilnego”
,
wolnąoddominacjinaukiprawacywilnegoiobronyinteresówprywatnych.
TenostatnipunktzwiązanybyłznaciskiemPetrażyckiegonaperspektywę
ngospodarkispołecznejispołecznejkultury”
.nUrzeczywistnienieprawspo-
łecznychikarnychzapewniasięprzezzleceniestosownychczynnościróżnym
organompaństwa,prawozaścywilnemaznamionaprawaprywatnegoijego
urzeczywistnieniezależyodwolnejinicjatywyprywatnej”(Jhering1894:51),
alePetrażyckidostrzegałzmianyianachronizmtejtotalnejprywatyzacji,tak
oczywistywczasachdzisiejszych,podoświadczeniachpaństwowychgospo-
darekipaństwowejinterwencjiwkapitalistycznągospodarkę.
