Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RobertKaplan
Zeświatem-bardzo,bardzomałymikurczącymsięcorazbardziej-
jestpodobniejakzzegarkiem.Chcącgozrozumieć,musimyrozłożyćna
częściipokoleiprzyjrzećsięposzczególnymelementomimechanizmom.
Jeślichcemypojąćdzisiejszyświat,musimyprzyjrzećsięjegoskładnikom
-pasmomgórskim,morzomioceanom,rurociągom,zobaczyć,jakimitra-
samipłynieenergiaitd.-byzrozumieć,jakjednaczęśćoddziałujenainne.
JesteśmywEuropie,gdzieniewątpliwiezachodząważnewydarzenia,takie
jakkryzysnaUkrainieczywGrecji.Jednakżenietojestprzedmiotemmo-
jegodzisiejszegowystąpienia.JestnimAzja-inieoznaczatobynajmniej
pomniejszaniawagiEuropy.Poprostuniebędęsięniązajmowałwtym
wykładzie.
Zacznijmyodgeografii.WszyscyznamyMorzeŚródziemne,łącząceEu-
ropę,BliskiWschódiAfrykę.JestonorównieżczęściąEuropy,cooznacza,
żeodpołudniaEuropagraniczyniezMorzemŚródziemnym,leczzSaharą.
Obecnyproblemimigrantówiuchodźcówzaistniałwłaśnieztegopowodu,
żeMorzeŚródziemnejestłącznikiem.Zauważmy,żenaświeciemamynie
jedno,lecztrzymorzaśródziemne.Pierwsze,jakwiemy,leżywEuropie.
LeczmamyjeszczejednowAmeryce,czyliszerokorozumianybasenKara-
ibów,atakżekolejnewAzji-składającesięzmórzPołudniowochińskiego
iWschodniochińskiego.Jakzachwilęwykażę,wszystkietetrzymorzaśród-
ziemneodgrywająważnąrolęwświatowejgeopolityceXXIw.
Kilkasłówchciałbymnajpierwpoświęcićamerykańskiemumorzuśród-
ziemnemuijegoznaczeniudlazrozumieniaAzji.Otóżtrzebasobiepowie-
dzieć,żeliniapodziałupółkulizachodniejnieprzebiegabynajmniejmiędzy
AmerykąPółnocnąiPołudniową.Mamyraczejdoczynieniazpodziałem
międzyobszaraminapółnocodPuszczyAmazońskiejinapołudnieodniej.
Strefąnaprawdęoddzielającąpółnocodpołudniazachodniejhemisferyjest
właśniePuszczaAmazońska-wstopniuznaczniewiększymniżłatwedo
przebyciałodziąMorzeKaraibskie,dotykającezarównoAmerykiPółnoc-
nej,jakipółnocnychwybrzeżyAmerykiPołudniowej.KtodominujenaKa-
raibach,tendominujenapółkulizachodniej.Wokresieodpołowywieku
XIXdopoczątkówXXprzewagęnaKaraibachstopniowozdobywałySta-
nyZjednoczone-zwłaszczazarządówprezydentaTheodore’aRoosevelta.
Prowadziłotowprostejliniidodominacjinadcałązachodniąhemisferą,
gdzieStanyZjednoczoneuzyskałypozycjęhegemonaipotęgiwpływają-
cejrównieżnaukładsiłnapółkuliwschodniej.Dotegowznacznejmierze
sprowadzasięhistoriaXXw.,kiedytooneprzechylałyszalęzwycięstwana
8
SprawyMiędzynarodowe,2015,nr3
