Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UkraińskapułapkanaPutina
zTarasaSzewczenkizrobionopoetęludowego,któryprzejmowałsiędolą
chłopówipasowałdoideologiinwalkiklasowej”.
Władzecarskiewswoimczasiepoznałysięnanimlepiej,skazującgona
dziesięćlatzesłaniazajegoukraińskiewolnościowemanifesty.Szewczenko
byłwXIXw.pierwszym,któryniezgodziłsiębyćnMałorusem”,oświad-
czając,żejestUkraińcemiżeukraińskośćtocoścałkowicieodrębnegood
rosyjskości.nMałorosyjskość”tomiałabyćodmianarosyjskości(trochę
gorszegosortuwoczachWielkorusów),ukraińskośćnatomiasttozupełnie
odmienneodrosyjskichźródławłasnejtożsamości.
InterpretacjatwórczościTarasaSzewczenki,któryodgrywawkulturze
ukraińskiejmniejwięcejtakąrolę,jakwpolskiejAdamMickiewicz,była
zawszeijestdodzisiajkwestiąpolityczną,szczególniewkontekściesto-
sunkówukraińsko-rosyjskich.TarasSzewczenko,czerpiączcałejtradycji
swojegokraju,nietylkodążyłdoniezależnościUkrainyodRosji,aletak-
żewiązałukraińskośćzpojęciemwolności-wolnościjednostki.Wzorem
tejindywidualnejwolnościbyłdlaSzewczenkiKozak.Kozaczyznabyła
odrębnąciekawąkulturą(podwielomawzględamibliskaideałompolskiej
szlachty),miałazarównowłasnąwarstwęludziwykształconych(czego
symbolembyłaAkademiaMohylańskastanowiącaciekawąsyntezęrene-
sansowegohumanizmuzprawosławiem),jakiwarstwęarystokracji.Reszt-
kitejkulturyitożsamości,któradostałasiępoddominacjęRosji,starała
sięzlikwidowaćcarycaKatarzyna.Inieprzypadkowoteżlikwidacjaresztek
autonomiikozackiej(Hetmanatu)zbiegłasięzrozbioramiRzeczypospoli-
tej.Spadkobiercytejwielkiejtradycji,mimożebylijejświadomiijakośją
pielęgnowali,byliteżpełnirezygnacjiigodzilisięnaprzyznawanąimogra-
niczonąkulturowąodrębność.TarasSzewczenkobyłtymwielkimtwórcą,
któryniemalsamodzielnierzuciłRosjiwyzwanie.Nawiązującdotradycji
kozaczyznyjakotradycjiwolności,domagałsięwolnościdlaUkrainy.Jego
utwory,takienKobzarz”,nSen”,nWielkiloch”,zaczęłyodgrywaćtakąrolę
dlaUkraińcówjakdlaPolakównDziady”czynOdadomłodości”.Próbazro-
bieniazSzewczenkichłopskiegopoetyodwioskowychpiosenekbyłapróbą
poniżeniakulturyukraińskiejijejkulturowejnkolonizacji”,aodkrywanie,
żetwórczośćSzewczenki,jakbardzoznacznaczęśćkulturyukraińskiej,nie
tylkoniejestczęściąkulturyrosyjskiej,aleijestjejświadomymoponentem,
częstozawieranadersurowąkrytykętegocorosyjskie,musiprowokować
uRosjannadergłębokąrefleksję.
SprawyMiędzynarodowe,2014,nr1
11
