Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Dąbrówka,Średniowiecze.Korzenie,Warszawa2005
ISBN83-01-14430-0,©byWNPWN2005
Habentsuafatalibelli.Tympowiedzonkiemokreślasię
„własnelosyksiążek”,czylidziwneprzypadki,jakietowarzysząich
powstaniuiwędrówce.Inaszkodeksopowiadaswojąhistorię,ajest
onapouczającadwojako.ZapewneoryginalnyPsałterzEgbertatrafił
nadwórPolskiwposaguRychezy,tazaśprzekazałagowychodzącej
zamążcórceGertrudzie.Opisanojużwzarysiecałykompleksczy-
stohistorycznychdanychookolicznościachpowstania,pierwszych
ikolejnychwłaścicielach—składasięonnawielowątkowąopo-
wieśćobejmującątysiąclatdziejów.
Skupiamysięnaczyminnym:otosamnośnikmówicoś
orozwojugatunkówtekstowychitonapoziomieswojegomaterialne-
goukładu.StosunekmiędzyPsalteriumEgbertiaFoliaGertrudiana
—wcześniejszykodeksipóźniejszawkładka—jestnietylkodziwnie
paralelnydorelacjimatka–córka,aleiproporcjonalnydorelacji,jaka
wiążepsałterzzmodlitwąpsałterzową:jestonapóźniejszymwkła-
demdorecepcjipsałterza,aleiprzejawemjegonowegożycia,awięc
iczynnikiemprzetrwania.Księgi,któreniedawałytakichmożliwości
odnowy,częściejginęły.Możnatuwyodrębnićnawetswoistezerona
skaliszansprzetrwania:byłobynimpoprostupustemiejscenakartach
kodeksu,którezapraszało,abytamwpisaćcośbezzwiązkuzjego
treściąnawet—tozaśmogłomiećrelatywniewiększąwartośćdla
nowychwłaścicieliiprzyczynićsiędoprzetrwaniacałegokodeksu.
Jestwielceznamienne,żepoczątkowyzamysł(Gertrudyijej
kapelana?),abyindywidualnemodlitwyzapisaćnaosobnymposzy-
cieiwłączyćdoistniejącegokodeksu,zostajezrealizowanywten
sposób,żezapisanokilkaskładek40.nowymimodlitwami,wszyto
napoczątkukodeksu,poczymzaczętonawolnymmiejscujegodal-
szychstarychstronwpisywaćdalszemodlitwy,przezcofizycznie
sąsiadująonejeszczebliżej:najednejkarciedawnegoautentycznego
psałterza.Mechanizmnaśladowczyzostałuruchomionyiniemógł
sięzatrzymać,gdyżzmieniłsięwimpulstwórczy.Toongwaran-
tujepojawieniesięwutworzetegorodzajucech,któreceniąsobie
czytelnicy.Nawettakcenionawczasachnowożytnychoryginalność
zawszemogławyrosnąćnapodstawieumiejętnejimitacjidawnych
wzorów(PeterDronke).Wbrewpewnymwątpliwościomniema
przesadywnazwaniumodlitwGertrudyjej„własnymiwyznaniami
iprośbami”(Michałowska),skoroumiałanapisać:„samamodlićsię
42
