Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Rozpoznanie/Anagnoryzm
51
gfhgnèsesGoiÖoÙc˜wrdKei:tódŚægdi'śKeinouanognwriońntogdid
toÚtoupoifisoiporologismóg.
Istniejerównieżrozpoznaniepołączonezbłędnymrozumowaniempubliczności
(paralogizmem),takie,jaknp.wOdyseuszu-fałszywympośle.Fakt,żełukpotra-
finapiąćjedynieOdyseusz,awięcniktinnyniejestwstanietegouczynić,jest
wymysłempoetyistanowiprzesłankętegorozumowania.Podobniejakgdyby
ktośtwierdził,żepoznajełuk,któregojeszczeniewidział.Otóżzałożeniepoety,
żektośmożeprzeztorozpoznaćOdysa,jestparalogizmem(Arist.Poeti1455a,
12-16).
SpośródwszystkichodmiananagnorisisautorPoetykinajwyżejoceniaten
rodzajrozpoznania,którywynikazukładuzdarzeń.Procesodnieświadomości
dorozpoznaniadramatispersonaeprzebiegatujużnienaskutekużyciaprzez
poetęjakichśznakówzewnętrznychczyinnych,mniejstosownych-zdaniem
Arystotelesa-środkówdramaturgicznych,alewsposóbnaturalnywypływa
zrozgrywającejsięnascenieakcjisztuki.Ponownieprzywołujescenęrozpo-
znaniaIfigeniiprzezOrestesazIfgeniiwkrajuTaurówEurypidesanapodstawie
listuorazsposóbpoprowadzeniarozpoznaniawKróluEdypieSofoklesa.
WKróluEdypiespotkanieposłakorynckiego,którywiedział,żeEdypniejest
synemPolibosa,leczdzieckiemznalezionymwgórachKitajronu,zesługąświa-
domym,żeEdypjestsynemLajosa,ponieważsamwyniósłEdypawtegóry,
stanowipodstawęrozwiązaniaijestnaturalnąkonsekwencjąrozwojuzdarzeń
wdramacie5.
Drugim,preferowanymprzezArystotelesa,poprowadzeniemscenyrozpo-
znaniajesttakie,któreopierasięnasylogistycznymwnioskowaniu.
posîndŚbeltisthanognèrisig¹śxoÙtîntînprogmdtwn,tfig
śKpl»xewggignomżnhgdi'eiKótwn,otonśntùSofoKlżougOidipodi
KoitÍ'Ifigeneiv:eiKóggdrboÚlesGoiśpiGetnoigrdmmoto.o.gdr
toiońtoimónoi¥neutînpepoihmżnwnshmeiwnKoiperideroiwn.
deÚteroidŚo.śKsullogismoń.
Najpiękniejszejednakjestrozpoznanie,którewynikazsamychzdarzeń,ponie-
ważwstrząsająceodkryciewyrastatuznaturalnegorozwojusytuacji,tak-jak
tomamiejscenp.wEdypieSofoklesaiwIfgenii.Jestprzecieżrzecząnaturalną,że
Ifigeniachciaławysłaćprzezprzybyszalist.Tylkotegorodzajurozpoznanianie
potrzebująsztucznychznakówinaszyjników.Drugiemiejscezajmująrozpozna-
nianapodstawiesylogizmu(Arist.Poeti1455a,16-21).
5Ibid.,s.451,przyp.22.
