Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozdziaŁ1Odteoriidoanalizystatystycznej.Jakbadaćzjawiskapsychologiczne?
29
będziemiałkomplement1(pomocnikeksperymentatoraprzechodzącobokosoby
badanejzwracasiędoniej,mówiącmimochodemniby,leczzwyraźnymzachwy-
tem:nOjej,jakładniepan/paniwygląda”).Wgrupieeksperymentalnejzatemosoby
badaneusłysząkomplement,zaśwgrupiekontrolnejnie(brakoddziaływaniaeks-
perymentalnego).Oczywiście,wtymwypadkumożnasobiewyobrazićdodatkowy
warunekeksperymentalny:obniżanienastroju,gdziezamiastkomplementuwpro-
wadzamyjegoprzeciwieństwo,mówiąc:nOjej,jakbrzydkopan/paniwygląda”.
Wtensposóbnaszazmiennaniezależnabyłabynatrzechpoziomach:podwyższa-
nienastrojuversusobniżanienastrojuversusgrupakontrolna(brakoddziaływania
eksperymentalnego).Jednaknie!Wtymwypadkuoddziaływanieto,choćjaknaj-
bardziejpoprawnepodwzględemmetodologicznym,niejestwskazanezinnych,
bardzoważnychwzględów–względówetycznych.Owamanipulacjaeksperymen-
talnawiązałabysiębowiemzwyrządzeniemwiększejlubmniejszej(araczej:więk-
szej)przykrościosobiebadanej,doczegoniepowinniśmydopuszczaćprzyreali-
zacjinaszychbadań.Powinniśmybezwzględniepamiętać,żewartośćnadrzędną
wobecnaszychprac,pasjiipragnienianawetnajwiększychodkryćnaukowych,sta-
nowizawszedobroczłowieka,któregozapraszamydoudziałuwnaszymbadaniu.
Ważnąkwestiązwiązanązestosowaniemmanipulacjipoziomemzmiennejnie-
zależnejjestkwestiajejskuteczności(Wojciszke,2004).Niewystarczybowiem
wymyślećsposobumodyfikacjinatężeniazmiennejniezależnej.Trzebateżspraw-
dzićwbadaniupilotażowym,czytakazmianarzeczywiścienastępuje.Załóżmy,
żestosujemyreklamywizualnejakosposóbmanipulacjinatężeniemaktywizacji
stereotypupłciowegoiwjednejgrupieprezentujemyreklamę,wktórejkobieta
jestprzedstawionawstereotypowejroliżonyimatki,zaśwdrugiejgrupiepre-
zentujemyreklamęneutralnązpunktuwidzeniastereotypów.Wtakiejsytuacji,
zanimwykonamyeksperymentzwspomnianąmanipulacją,musimysprawdzić,
czyrzeczywiścieuosóbbadanychnastępujeaktywizacjastereotypówpłciowych
podwpływemjednejreklamy,anienastępujepodwpływemdrugiej.Sprawdze-
niemanipulacjimożetakżenastępowaćwewłaściwymbadaniueksperymental-
nym,anietylkowpilotażu,wtedy,kiedyfaktdodatkowegopomiaruniezakłóca
pomiaruzmiennejzależnej.
Musimyodrazuzaznaczyć,żebadaniewschemacieeksperymentalnymmoże
bazowaćnawiększejliczbiegrupniżdwie.Możliwesąróżneukładyzkilkoma
grupamieksperymentalnymiczyteżkilkomakontrolnymi.Dośćrzadkostosuje
1
Abyużyćtakiejmanipulacji,musimywiedziećzinnychbadań,żeobdarowanie
kogośkomplementempoprawianastrój.Jeśliwpodobnychsytuacjachniemabadań,które
potwierdzałybyskutecznośćwprowadzonejprzeznasmanipulacjieksperymentalnej,nale-
żywprowadzićdobadaniaodpowiedniąmiaręskutecznościmanipulacjieksperymentalnej
(wtymwypadkubyłbytopomiarnastroju),abyupewnićsię,żezastosowanamanipulacja
działazgodniezzałożeniem.
względyetyczne
skutecznośćmanipulacji
eksperymentalnej
