Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
międzybezpośrednimiwłaściwościamiXacharakterystykąmiejscprzeby-
waniaX),jakinazwywłaściwościstrictecielesnych,np.określeniawzrostu,
urody,oczu,włosówitp.Daneocechachzewnętrznychstanowiąistotną
częśćreprezentacji:funkcjonująjakoważnapodstawakategoryzacjiijedno-
cześniedeterminująinnecechykategoriinaskutektendencjidookreślania
charakterunapodstawiewyglądu.Funkcjetemogąniekiedystanowićele-
mentmechanizmunadmiernejgeneralizacjirzeczywistychinformacjidoty-
czącychcechpsychicznych,którychmożedostarczaćwyglądzewnętrzny
(Zebrowitz1999).Cechyfizyczne(włosy,sylwetka,zarostitp.)iprzedmioty
materialnezwiązanezobiektem(okulary,komórki),wyrazisteipowtarzalne,
przyczyniająsiędokoncentracjinaobiekcieiułatwiająjegorozpoznanie,
wpływająnaróżnicowanie.Zatemwprocesiekategoryzacjimogąodgrywać
rolęcechcentralnych(Brewińska2007).Zabardziejoddaloneodbieguna
„zewnętrzności”możnauważaćreakcjetypuuśmiech,śmiech,płaczczyłzy,
wskazującenatypowedlaXstanyemocjonalneisposóbichprzejawiania
(np.podzielanaprzezdużyprocentbadanychreakcjapłacznahasło-nazwę
Xmożebyćinterpretowanajakoefektsilnegowbadanejgrupieprzekonania
oczęstychpowodachdosmutkuuXluboceszepłaczliwościX).Innereak-
cjetonazwystanóworazcechusposobienia,charakteru,temperamentu,
osobowościitp.,przejawiającesięwróżnymstopniuiwróżnysposób
wzachowaniachjednostki.Reakcjetepodlegająnastępującymdodatkowym
klasyfikacjom,którychpodstawąprzedewszystkimtakiekryteria,jak:
trwałość,możliwośćwnioskowaniaozachowaniachorazzakrestychza-
chowań
10
:
-stany(krótkotrwałe,identyfikowalnenapodstawieobserwacji,uwa-
runkowanesytuacyjnie)versuscechy(względnietrwałe,abstrakcyjne,tj.
wnioskowanezróżnychzachowań,uwarunkowanewewnętrznie)(Frid-
handler1986za:Kurcz1994);przyczymgranicemiędzynimipłynne
(Kurcz1994);płynnośćtaiłatwośćwnioskowaniaocechachnapodstawie
stanówiprzejawiającychjepojedynczychzachowańpotęgowanajestprzez
możliwośćjednakowegolubbardzopodobnegonazywaniastanówicech,
np.lękjakostanicechalubagresywnośćjakostanicecha(Jones,Nisbett
1992za:Maass,Arcuri1999),
-cechyoróżnymzakresiepotwierdzającychjezachowań:całkowicie
ograniczające(potwierdzaneprzezwąskizakreszachowań,łatwofalsyfi-
kowalne,np.schludność,punktualność),częściowoograniczające(wyrażane
ipotwierdzaneprzezszerokikrągzachowań,trudnofalsyfikowalne,np.
hipokryzja,odpowiedzialność)ihierarchicznieograniczające(dwubiegunowe,
---
---
---
---
--
10
Klasyfikacjetezostałyprzedstawionedokładniejwpracach:Kurcz1994orazMaass,
Arcuri1999.
31