Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
RomanKuźniar
Sowieckiego.EuropaŚrodkowaczyMiędzymorzetobyłygeopolitycznemrzonki.
StamtądniemogłosiępojawićdlaPolskiżadnerealnewsparcie.Tobyłobszarska-
zanynnapożarcie”przezjednoztychmocarstwwzależnościodwynikumilitarnej
konfrontacjipomiędzynimi.
Niemcykwestionowałyterytorialnywymiarporządkuwersalskiego,zwłaszcza
wswoimwschodnimsąsiedztwie,dlategoniezgodziłysięwLocarnonapodobnegwa-
rancjedlaPolski,jakieotrzymałaodnichFrancja.JednakdopieropodojściuHitlera
dowładzyzdecydowałysięzbrojniezakwestionowaćterytorialnestatusquo,które
sięukształtowałowEuropieŚrodkowej.ZresztąplanyHitlerabyłyowielebardziej
ambitne,boobejmowałycałąEuropę.OdtejporyPolskęprzedniemieckąagresją
mogłyuchronićjedynieterytorialnecesje,wasalizacjaorazudziałwwyprawieprze-
ciwkoZwiązkowiSowieckiemu(przyłączeniesiędopaktuantykominternowskiego).
ZkoleiStalinczekałnakolejnąokazję,abypójśćdalejirealizowaćplannrewolucji
światowej”(czytaj:kontynuowaćtradycjęrosyjskiejekspansji).Takąokazjąmiała
byćwewnątrzimperialistycznawojna,coprognozowałLenin.WstosunkudoPolski
tęszansęprzyspieszałHitler,którydlauśpieniaczujnościStalinapostanowiłmu
podarowaćpołowęPolski(układRibbentrop-Mołotow).Polskabyćmożemogłaby
wtamtychwarunkachprzedłużaćswojąkruchąniepodległośćmiędzyNiemcami
aRosją,alejedyniewsytuacjiwrogościmiędzyobomamocarstwamiorazzacenę
uległości(ustępstw)wobecjednegoznich.
PoMonachiumbyłowiadomo,żeFrancjaiWielkaBrytanianiebędąsięaktyw-
nie,militarnie,angażowaćwobronęPolski.Londynwręczdyskretniewskazywał
Berlinowiwschodnikierunekekspansji9,arozbrojonamoralnieFrancjaniechciała
numieraćzaGdańsk”.Zewolucjimiędzynarodowychuwarunkowańbezpieczeństwa
Polskiwokresiemiędzywojennymwynikałowyraźnie,żejejlospodkonieclat30.
byłprzesądzony.NiepodległośćIIRzeczypospolitejbyłaniedoutrzymania.
Comożnapowiedziećopolskiejpercepcjiireagowaniunapowyższąewolucję
zagrożeńdlaegzystencjipaństwa?Odpowiedźjednymzdaniembrzmi:jednoidrugie
byłozasadniczopoprawne.KoniecIwojnyświatowejiogłoszenieniepodległości
11listopada1918r.niebyłykońcemwalkioniepodległąPolskę.Zresztą,jakwiemy,
odzyskanieniepodległościbyłoprzedewszystkim,jakpiszetrafnieJerzyTopolski,
efektemnsplotuniezwykledlaPolakówkorzystnychokolicznościzewnętrznych”.
Ale,jakzarazdodajenzktórychumielioniskorzystać.Wtymkontekściewymienić
należypostaćJózefaPiłsudskiego(1867-1935),aletakżeinnychpolitykówogni-
skującychwówczasmyślPolakówwokółdziałańniepodległościowych”10.Zbrojna
walkaoniepodległośćigranicePolskimiałapotrwaćjeszczekilkalat,autrzymanie
9
J.Karski,WielkiemocarstwawobecPolski1919-1945.OdWersaludoJałty,tłum.E.Morawiec,
WydawnictwoPoznańskie,Poznań2014.
10
J.Topolski,GłówneczynnikirozwojuhistorycznegoPolskiasenshistoriiPolskiimyśleniaojej
przyszłości,w:A.Ajnenkiel,J.Kuczyński,A.Wohl(red.),Senspolskiejhistorii,UniwersytetWarszawski-
ProgramBadańiWspółtworzeniaFilozofiiPokoju,Warszawa1990,s.84.
