Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzysdwudziestolecia1919–1939
35
rozsądku.Rządziłprzezracjonalnąperswazję,oddziałującnawszechpotężną
opiniępubliczną.fiJeślibossowiestawialiopór,tomusiałtylkoodwołaćsiędo
ludu.[ś]Ludziechcieliwielkichrzeczy,słusznychrzeczy,prawdziwychrzeczy”
(Baker1927:173).
PrzystąpienieAmerykidowojnynieoznaczałomodyfikacjiwiaryWilsona
wsłusznośćpowszechnegoosądu.Podjąłtenwątekwjednejzeswoichprzemów,
wktórejrozprawiałoprzyszłychwarunkachpokoju:
Jesttoszczególnedlatejwielkiejwojny,żeoilemężowiestanuwydawalisięszukać
definicjiswojegoceluiczasamiwydawałosię,żezmieniająswojezdanieiswójpunkt
widzenia,otylepoglądymasludowych,którerzekomomiałybyćinstruowaneipro-
wadzoneprzezmężówstanu,kształtowałysięcorazwyraźniejicorazpewniejszymsta-
wałosię,oco[masyludowe]właściwiewalczą.Narodoweceleschodziłynacorazdal-
szyplan;ichmiejscezająłwspólnyceloświeconejludzkości.Radyzwykłychludzistały
siępodkażdymwzględemprostszeibardziejbezpośrednieorazbardziejjednoliteniż
radywyrafinowanychzawodowców,którzyciąglemieliwrażenie,żegrająwgrępotęg
owysokąstawkę.Dlategowłaśniepowiedziałem,żetojestwojnaludzi,niemężówstanu.
Mężowiestanumusząpodążaćzasprecyzowanąwspólnąmyśląlubponieśćklęskę(Baker,
Dodd1925:259).
fiJeślikonferencjaniezostałaprzygotowanatak,bypodążaćzaopiniąludzkości”,
powiedziałpodczaspodróżydoParyża,fiorazbywyrażaćraczejwolęluduniż
liderówKonferencji,tobędziemyuczestniczyćwkolejnymrozłamieświatowym”
(House,Seymour1926:291).[ś]
Problemdiagnozy
Wobliczutakichkatastrofoczywistewytłumaczenienigdynieleżydaleko.Zdolny
historykMiędzynarodówkiKomunistycznejodnotował,żewhistoriitejinstytucji
fikażdaporażka–nieobiektywnaporażka,leczporażkarzeczywistości,któranie
dostosowałasiędoutopii–nasuwaprzypuszczenie,żestoizaniązdrajca”(Borkenau
1939:79).Zasadatamaszerokiezastosowanieidotykagłębokichźródełludzkiego
charakteru.Mężowiestanuwielupaństwbylistawianipodpręgierzemprzezroz-
czarowanychutopistówjakoburzycielemiędzynarodowegoporządku.Członkowie
szkoły,którapróbowałastanąćzatymprostymantropomorficznymwytłumacze-
niem,wahająsiępomiędzydwiemaalternatywnymidiagnozami.Jeśliludzkość
wswoichstosunkachmiędzynarodowychponiosławyraźnąporażkęwosiągnię-
ciuracjonalnegodobra,tomusibyćalbozbytgłupia,żebytodobrozrozumieć,
albozbytniegodziwa,żebydoniegodążyć.Prostotatychwytłumaczeńwydajesię
