Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Początkiruchubiałoruskiego
białoruską,leczwiążącychprzyszłośćBiałorusizdemokratycznąRosją122.
Napodłożuprawosławiawyrosławażnadlakształtowaniatożsamości
białoruskiejideanzapadnorusizmu".Analogiczniedoewolucjikatolików
wkierunkupolskości,wykształceniprzedstawicieleludnościprawosławnej
zmierzalikułączności,czasemtylkopolitycznej,czasemszerszej,znaro-
demrosyjskim123.Swąbiałoruskośćtraktowalijakoidentyfikacjęetniczną,
azarazemregionalną:jakoprzywiązaniedoziemirodzinnej,stanowiącej
jednakintegralnączęśćjednej,wielkiejRosji.Wrezultacie—jakpisałEu-
geniuszMironowicz—szermierzezapadnorusizmu,odcinającsięodwszel-
kichtradycjiRzeczypospolitej,nstworzylialternatywnądlakatolikówdefi-
nicjębiałoruskości,którejgłównymwyznacznikiembyłoprawosławie.
Występowaliwimieniu80%mieszkańcówBiałorusiiichideeostatecznie
determinowaływprzyszłościmyślenieelitbiałoruskich"124.Jakzauważył
OlegŁatyszonek,określeniaBiałoruś,Białorusini,njęzykbiałoruski"funk-
cjonowałyprzedewszystkimwśrodowiskuprawosławnym125.
DopieronaprzełomieXIXiXXwieku,wrazzprocesamimodernizacji,
zupowszechnieniemdruku,umiejętnościczytania,zpopularyzacjąhaseł
demokratycznychirozszerzeniemudziałumaswdziałaniachpolitycznych,
elitybiałoruskiezyskiwałyszansęnaszerszyoddźwiękideinarodowych
wmasachludnościwłościańskiej.Białoruskiruchnarodowyznalazłsię
niewątpliwiewtrudnejsytuacjiwobeckonkurencjipolskiej,litewskiej,
atakżerosyjskiej126.WXXwiekutrwałetapnformowaniasięświadomości
narodowychbiałoruskiegosubstratuetnicznego,niemającycharakteru
zmierzaniakujednemunarodowi,aniteżprzebiegającywsposóbprostoli-
122Szerzejzob.np.D.Tarasiuk:Trudnepoczątki.Białoruskiprocesnarodowo-
twórczynaprzełomieXIXiXXwieku.W:ResHistorica.T.22.Red.J.Lewan-
dowski.Lublin2006,s.51—74.Autorzwracauwagęm.in.narolęfrakcjibiałoruskiej
NarodnejWoliigrupęskupionąwokółrosyjskojęzycznejgazetynMinskijlistok".
123Zapadnorusizmjakoruchpolitycznyuwidoczniłsięwokresiepowstaniastyczniowe-
go,gdyzinicjatywyMichałaKojałowiczagenerał-gubernatorMikołajMurawiowwezwał
ludbiałoruskidowalkizpowstańcami.Antypolskieostrzełączyłosięzradykalizmem
społecznym,ponieważwśródhasełideologówzapadnorusizmubyłalikwidacjapolskiej
wielkiejwłasnościnaBiałorusi.
124E.Mironowicz:RecenzjapracyRyszardaRadzika:Międzyzbiorowościąet-
nicznąawspólnotąnarodową.BiałorusininatleprzemiannarodowychwEuropie
Środkowo-WschodniejXIXstulecia.W:nBiałoruskieZeszytyHistoryczne".T.17.Red.
E.Mironowicz.Białystok2002,s.294.
125O.Łatyszonek:Białoruskieformacjewojskowe191711923.Białystok1995,
s.22.
126Szerzejzob.R.Radzik:Międzyzbiorowościąetnicznąawspólnotąnarodową.
BiałorusininatleprzemiannarodowychwEuropieŚrodkowo-WschodniejXIXstule-
cia.Lublin2000;A.Sadowski:Narodywielkieimałe.BiałorusiniwPolsce.Kraków
1991;P.Wróbel:KształtowaniesiębiałoruskiejświadomościnarodowejaPolska.
Warszawa1990.
61
