Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Żydzi.Międzygrupąwyznaniowąanarodem
Podrządamirosyjskimi,naskutekantypolskichzarządzeń,postępo-
wałazewnętrznarusyfikacjaWilnaiinnychośrodkówmiejskich.Decydo-
wałaotymobecnośćrosyjskichurzędówiwojska,atakżeuregulowania
prawnedyskryminującejęzykpolskiwżyciupublicznym.Pamiętnikarze
podkreślająjednak,żeelementemwpływającymnazewnętrznierosyjski
charaktermiastabyłateżludnośćżydowska.Wspominającswójpierwszy
pobytwWilniew1913roku,ZygmuntFedorowiczzanotował:nUlica,roj-
naidośćhałaśliwa,wypełnionabyłatłumemmówiącymporosyjsku.
TłumtenskładałsięzRosjaniŻydów,typuodmiennegoodtych,doktó-
rychprzywykłemwWarszawieiKrakowie.[...]Nienosilichałatów,tak
charakterystycznychnaterenieKrólestwaiGalicji,leczstrojeeuropej-
skie[...],zamieszkiwaligłównieśródmieście"138.PoglądoŻydachjako
czynnikunadającymWilnucharaktermiasta,wktórymdominowałjęzyk
rosyjski,znalazłwyrazwpamiętnikuLudwikaKrzywickiego.Pisałon:
n[...]przedewszystkimludnośćżydowskaswoimzachowaniemsięnada-
wałaWilnuobliczezruszczałe".Jakoprzyczynęwskazywał,żenludność
żydowskąpociągałwielkirozmachideowyinteligencjirosyjskiejwlatach
sześćdziesiątychiosiemdziesiątych[...].Dotegoprzyłączyłysięwzględy
materialne:Rosjabyłakrajemwszelkichmożliwościzarobkowych,wWil-
niezaśodbiorcaminawielkąskalębylirusyfikatorzy.Iwtymprzechyle-
niukuNiemcomlubRosjipoczątkowoniebyłożadnejszczególnejnie-
chęciprzeciwko[sic!]Polakom".JednakpodrządamiMurawiowa
nastąpił—zdaniemKrzywickiego—przełomiprzedstawicieleludności
wyznaniamojżeszowegozajęlipozycjepostronierządurosyjskiego,
aprzeciwaspiracjompolskim139.Oczywiście,nieznaczyto,żeuogólnie-
niaKrzywickiegoobejmowałypostawywszystkichprzedstawicieliludno-
ściżydowskiej.Swegorodzajusymbolemdobrychibliskichstosunków
polsko-żydowskichbyłKinkultin,uczestnikpowstaniastyczniowego,anty-
kwariuszwileński140.
65
138Z.Fedorowicz:TrzydzieścilatmegopobytuwWilnie191411944.Biblioteka
Ossolineum,sygn.I6741,k.4.
139L.Krzywicki:Wspomnienia.T.2...,s.327—328.Krzywickiodnosiłformułowa-
neopiniedowłasnychdoświadczeń:nSkutkówtegopatriotyzmurosyjskiegodoświad-
czyłemniejednokrotniewWilnie.Zchwiląbowiem,gdyPolakwWilniezacząłuchodzićza
istotę,którąnależywytępić,Żydzitymusilniejzabiegająojęzykrosyjski.Niektórzy,
usiłującprzypodobaćsięzwycięzcom,przybierająichpostawęwzględemPolaków".
140JózefMineykopisał:nZnałemwWilnie,jużwpóźniejszychczasach,staregoŻyda
Kinkultinawwysmolonymchałacie,zdługąsiwąbrodą.Miałksięgarenkę-antykwarnię,
gdziemożnabyłoznaleźćciekawe,zakazanedziełagłębokogdzieśukryte.Wroku1863
siedziałwwięzieniurazemzmoimdziadkiemMorykonimzawspólneprzestępstwo.Za
chęćwypędzeniawspólnegowrogaznaszychziem".J.Mineyko:Wspomnienia...,
s.40.
5—Stosunki...
