Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
MaciejMróz
białoruskiegoilitewskiego,zniewolonychprzezsowieckitotalita-
ryzm
1
.PrzełomowymmomentemwdziałaniachredakcjiDKultury”
narzecznowejpolskiejpolitykinaWschodziebyłoopublikowa-
niewlistopadowymnumerzez1952r.głośnegolistuówczesnego
alumnaJózefaZ.MajewskiegowsprawieWilna,GrodnaiLwowa2.
PrzesłaniezawartewliścieściągnęłonaInstytutLiterackiiredaktora
DKultury”falęostrejkrytykizestronywpływowychprzedstawicieli
emigracjiiprenumeratorówczasopisma,którzyzarzucaliśrodowisku
Giedroyciazdradęstanuiwyrzeczeniesięrodzimejhistoriiitradycji
narodowej.BolesnydlaPolaków,nietylkozdawnychKresówIIRze-
czypospolitej,problemsymboliobecnościPolskiorazjejkultury
duchowej,intelektualnejimaterialnejnawschodnichrubieżachbył
przejawemzrozumiałejnostalgiizautraconąmałąojczyzną.Przede
wszystkimjednakmiałwymiarprawno-międzynarodowy,acozatym
idzie-polityczny,ponieważzabórwschodniejpołowyPolskiprzez
ZSRSw1939r.zostałuznanylegeartisprzezzwycięskiemocar-
stwa-bezudziałuprzedstawicieliocjalnychwładzRP-ioznaczał
ipsofactozgodęgłównychaktorówspołecznościmiędzynarodowej
nawasalizacjępowojennejPolski.Neopiłsudczykowskaorientacja
środowiskazMaisons-Laftte,skupionegowokółGiedroycia,świa-
domiepowracaładofederacyjnychideimarszałka,wzbogacającje
onoweelementy,którychfundamentemmiałobyćprzyjęciezasady
suwerennościinienaruszalnościpowojennychgranicjakopodstawy
współistnienianarodówEuropyŚrodkowo-Wschodniej.
RodzącasięwPRLopozycjademokratyczna,pomimonaturalnie
występującychwjejszeregachżnicideowych,wzdecydowanej
większościprzyjęłakoncepcjeGiedroyciaiskupionegowokółniego
środowiskazaswoistydrogowskazdlanowejpolitykipaństwapol-
skiegowobecWschodu.Niemalwszyscydziałaczeopozycyjniwlatach
PolskiLudowejipolitycywniepodległejjużIIIRPpowoływalisię
naGiedroyciaiMieroszewskiego,przyczymobowiązującawówczas
idzisiajretorykaprzypominałabardziejpustezaklęciaisloganyniż
1NaprzykładkorespondencjaJerzegoGiedroyciazBohdanemOsadczukiem
zostałaopublikowanawtomieVIIIArchiwumKULTURY
,zob.JerzyGiedroyc.Emi-
gracjaukraińska.Listy1950–1982,red.B.Berdychowska,Czytelnik,Warszawa2004,
s.57-373.Por.Korespondencja1950–2000.JerzyGiedroyc–BohdanOsadczuk,red.
B.Berdychowska,M.Żebrowski,KolegiumEuropyWschodniej,Wojnowice2019.
2JerzyGiedroyc.Emigracja,op.cit.,s.120-121,125,131-132.