Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stylparanoicznywpolityceamerykańskiej
II
27
Odpowiednimpunktemwyjściabędziedlanaspanika,którawybuchłapod
koniecosiemnastegostuleciazpowodurzekomejwywrotowejdziałalności
iluminatówbawarskich.Panikatastanowiłajedenzprzejawówpowszech-
nejreakcjinarewolucjęfrancuskąiwStanachZjednoczonychbyłacharak-
terystycznadlaniektórychreakcjonistówwywodzącychsięgłówniezNo-
wejAngliiispośródwpływowegokleru,asprzeciwiającychsięnarodzinom
Jeffersoniańskiejdemokracji.Zakoniluminatów,założonyw1776roku
przezAdamaWeishaupta,profesoraprawanaUniwersyteciewInglostadt,
wydajesiębyćdziśniczymwięcejniżjeszczejednąwersjąoświecenio-
wegoracjonalizmu,przyprawionegoszczyptąantyklerykalnegoanimuszu,
który,jaksięwydaje,byłnieuniknionąodpowiedziąnareakcyjno-klerykal-
nąatmosferęosiemnastowiecznejBawarii.Tendopewnegostopnianaiw-
nyiutopijnyruch,wistocieaspirującydotego,byprzywieśćludzkąrasę
podrządyrozumu,zdobyłsobiepo1780rokuwieluwyznawcówpośród
najznakomitszychwładcówpaństwniemieckich.Donoszonorównież,że
zyskałposłuchupostacitakich,jakHerder,GoetheiPestalozzi.Chociaż
zakoniluminatówbyłprześladowanywswoimrodzimympaństwie,to
wydajesię,żejegohumanitarnyracjonalizmzdobyłstosunkowoszerokie
wpływywlożachmasońskich.Łatwozatemmożnauwierzyć,żebyłatrak-
cyjnydlaniektórychradykałówokonspiracyjnejformacjiumysłowej.
Amerykanieporazpierwszydowiedzielisięoiluminatachw1797roku
zapośrednictwemopublikowanegowEdynburgu(późniejprzedrukowa-
negowNowymJorku)tomuzatytułowanegoProofsofaConspiracyAga-
instAlltheReligionsandGovernmentsofEurope,carriedonintheSecret
MeetingsofFreeMasons,Illuminati,andReadingSocieties.Jegoautorem
byłznanyszkockinaukowiecJohnRobison,którysamprzezkrótkiokres
należałdozwolennikówbrytyjskiejmasonerii.Jegowyobraźnięrozpalał
jednakznaczniebardziej-jaksądził-niebezpiecznyruchmasońskina
kontynencie.KsiążkaRobisonabyłaskrupulatnąrelacjąnatematpocząt-
kówirozwojuruchuWeishaupta,bazującąnamozolniezebranychniemiec-
kichźródłach.PrzezwiększączęśćswejpracyRobisonzdawałsiętrzymać
faktówtakściśle,jaktotylkomożliwe,leczkiedyprzyszłomuocenićmo-
ralnycharakteripolitycznywpływzakonuiluminatów,wykonałznamien-
nyparanoicznyprzeskokwstronęfantazji.Uznał,żestowarzyszeniezosta-
łozałożonenwbezpośrednimceluwykorzenieniawszystkichreligijnych
instytucjiiobaleniawszystkichobecnychrządóweuropy”.Utrzymywał,
żenajbardziejaktywniprzywódcyrewolucjifrancuskiejnależelidotego
