Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
drugąstronęAtlantykuinaDalekiWschód.Takiemuwnikliwemu
obserwatorowinieumknęłybyjednakpowtarzającesiękryzysy
handloweikompleksniższościsiedemnastowiecznychAnglików
wobeckupcówniderlandzkich.Mimokolejnejwojnyhiszpańsko-
niderlandzkiej,toczonejwlatach1621–1648,kupcyholenderscy
niepodzielniedominowaliwEuropie.ToAmsterdam,anieLondynbył
głównymcentrumhandluwEuropie.
Podsumowanie
Trudnouniknąćogólniepesymistycznejkonkluzjinatematkondycji
angielskiejgospodarkiwpierwszejpołowieXVIIwieku,gdyżzmiany
nalepszeopisanewniniejszymrozdzialemiałyzyskaćwiększe
znaczeniedopierowdalszejprzyszłości,niezaśbezpośrednio
wpoczątkachpanowaniadynastiiStuartów16.Jaksięprzekonaliśmy,
wydajnośćrolnictwaztrudemzaspokajałarosnącezapotrzebowaniena
żywność,angielscyproducencinadalkoncentrowalisięna
wytwarzaniusuknawełnianego,chociażbranżataprzechodziła
wówczaspoważnezmianyikryzysy,ahandelzagranicznywciąż
nadmiernieskupiałsięnaeksporciesuknanakontynent.
Dlaczegoprzed1650rokiemgospodarkaAngliinierozwijałasię
szybciej?Możliwewyjaśnieniaokazująsięwnajlepszymrazie
nieprzekonujące.Wydajesięwątpliwe,aby–jaksiętoczasem
sugeruje–brakkapitałupowstrzymywałrozwójgospodarczy.Badania
nadklasąposiadaczyziemskichdowodzą,żeniebrakowałoimani
nadwyżekkapitałowych,anichęci,byinwestowaćwprzemysłlub
handel.Czynnikiempowstrzymującyminwestycjenawielkąskalębyła
oczywistanieopłacalnośćprzedsięwzięćgórniczych,produkcyjnych
ikolonialnych.„Zamiastdrenowaniagruntów–pisałjakiśAnglik
orodakachinwestującychwgórnictwo–drenujesięichkieszenie”17.
Czyjednakwogóleistniaławówczaspotrzebainwestycjikapitałowych
