Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
StudiaosztucepolskiejXIXiXXwieku
zniewieluprzedstawicielipozytywizmuwarszawskiegosprzed10lat”
13
)
stworzenianowychgatunkówkrytycznoliterackiejwypowiedzi,nasycając
jedialogiem,elementamifabuły,lirycznymzwierzeniemitp.Wreszciesy-
gnalizowalinowyikreacyjny,aniesprawozdawczo-opisowyaspektswej
pracy,nadającjejwybitniepostulatywny,zdecydowanieprogramotwórczy
charakter.Usiłowalisztukęopisaćizamknąćwezoterycznychformułach.
W1895r.Jellentadoszedłdoprzekonania,że:
(ł)wmiaręzbliżaniasiędonaszegowiekurozumowaestetykaitwórczośćbra-
tałysię.Sztukanowoczesna,bardziejświadomasiebie,niżdawnażywiołowa,
zastanawiasięnadsobąsama.Zaczynapojmować,żeoderwanemędrkowanie
najejtematosłabiapoczucieżyciainamiętności,aconajważniejsza,grzeszy
nałogowąskłonnościądonakładaniapęt14.
Możnachybazaryzykowaćstwierdzenie,iżtakapostawajednocząca
działaniatwórczeiartystycznebyłaniezwyklebliskastanowiskuPiątkow-
skiego.Żartobliwieopisywałtowautobiograficznychnotatkachpt.Szary
śmiech:(ZtekiZgrzyta):
Wtedy,zwrodzonąmojemuusposobieniuelastycznościąprzerzuciłemsiędo
sztuki.Zapragnąłemnachwilęprzeżyćwrażeniaartysty,nieodczutegoprzez
ogół;postanowiłemzostać„talentemzłamanym”.Wtymcelusprawiłemsobie
długąpelerynę,wysokikrawatatłasowy,zapuściłemażdoramionkędziory
iwcukierniprzesiadywałemgodzinaminadnierozciętą„Chimerą”15.
DonajważniejszychdokonańwdorobkupisarskimPiątkowskiegonależą
dwiepozycje-AlbumSztukiPolskiej
16
(jedenzpierwszychzarysówhisto-
riimalarstwapolskiego)orazzbiórartykułówzatytułowanyPolskiemalar-
stwowspółczesne.Szkiceinotaty,wydanywroku1895wPetersburgu.Album
uzupełniałretrospektywnąwystawęmalarstwapolskiegozorganizowaną
wsalachZachęty
17
.Ujęcietematubyłownimotyleniezwykłe,iżautornie
prezentowałdziełwporządkuchronologicznym,aczkolwiekpoczyniłkilka
uwagnaturyogólnejwodniesieniudohistoriipolskiejsztuki.Piątkowski
określiłnaprzykładzaraniesztukiwPolscejakookresestetycznejzależno-
ści,brakuswoistości,odrębności,poddaniaobcymwpływom:nunasmalar-
stwopoczątkówniema,tworząjesztuczniemistrzowiezagraniczni”
18
.Wtej
13H.Piątkowski,Szaryśmiech:(ZtekiZgrzyta),Warszawa1911,s.18.
14C.Jelleta,Estetyka,nPrzeglądPedagogiczny”1895,nr7,s.54.
15H.Piątkowski,Szaryśmiechł,s.41.
16Idem,AlbumSztukiPolskiej.Wystawaretrospektywna,Warszawa1901.
17WystawaRetrospektywnawWarszawie,1898.
18H.Piątkowski,AlbumSztukiPolskiejł,s.1.
