Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Systemypolityczneigospodarcze
wieku,miałocharakterendogeniczny1jegoprzyczynyleżaływewnątrz
systemu,aniebyłyreakcjąnazmianywotoczeniuzewnętrznym.Miałoono
poważnycharakter1między1991a1993rokiemProduktKrajowyBrutto
krajuspadło5%,bezrobociewzrosłoz2%do8%
10
(wskaźnikzatrudnienia
zmalało12pp.),deficytbudżetowyw1993rokusięgnąłprawie11%PKB,
aakumulacjadługupublicznegoosiągnęłablisko77%PKBw1995roku.
Gdziewięcleżałyprzyczynytegokryzysu?Wceluwłaściwegozrozumienia
jegonaturynależyrozróżnićmiędzyczynnikamistrukturalnymiinierówno-
wagąmakroekonomiczną,którezłożyłysięnatłokryzysu,abezpośrednim
impulsem,któryrozpocząłbiegkryzysowychwydarzeń.
PodkonieclatosiemdziesiątychXXwiekurządzącykrajemsocjaldemo-
kracizdawalisobiesprawęztego,żedotychczasowaformamodeluszwedz-
kiegojestniedoutrzymaniaipotrzebnesągruntownezmiany
11
.Coprawda
poseriidewaluacjinapoczątkudekadygospodarkaodzyskaładynamikę
wzrostu,aleproblemystrukturalnepozostałynierozwiązane.Konkurencyj-
nośćkluczowychbranżprzemysłupogarszałasię,rywalizacjazwiązków
zawodowychdoprowadziładozapaścisystemcentralnychnegocjacjipłaco-
wych,anegatywnebodźcemikroekonomicznezniechęcałydozwiększania
wydajnościpracyiinwestycjiwkapitałludzki.Ponadtospadającaproduk-
tywnośćgospodarkipołączonazpolitykąpełnegozatrudnieniaprowadzi-
ładocorazwiększejakumulacjidługupublicznego.Socjaldemokraciwie-
dzieliteż,żejeślichcąutrzymaćtakizakresmodelupaństwaopiekuńczego,
jakijestmożliwy,tomusząsamizaprojektowaćiprzeprowadzićniezbędne
reformy.Przejęciewładzyprzezkoalicjęcentroprawicowąmogłobybowiem
doprowadzićdoprzeprowadzeniazupełnieinnegoprogramureform(nawet
jeślirządycentroprawicywlatach197611982charakteryzowałysięznaczną
nieporadnościąikonfliktamiwkoalicjirządzącej).Wrazztragicznąśmiercią
premieraOlofaPalmegow1986roku,będącegoprzedstawicielemradykalne-
goskrzydłalewicy,zmianymogłynabraćtempa.
Pierwszereformypodjętojednakwsferze1wydawałobysię1dość
neutralnejwobecpaństwadobrobytu,tj.wzakresieregulacjidotyczących
sektorabankowegoifinansowego.Sektortenbyłbowiemskrępowanyliczny-
miregulacjamipochodzącymijeszczezczasówbezpośredniopowojennych,
któreuniemożliwiałyjegoekspansjęiczyniłyniemalżecałkowiciezależ-
nymodpaństwa.Siłąrzeczybyłwięcnadmierniechronionyodzewnętrz-
nejiwewnętrznejkonkurencji,cookazywałosięrozwiązaniemprzestarza-
10
Ekonomiściszacowalijednak,żerealnebezrobociewynosiłoponad11%,jeśliweźmie
siępoduwagęm.in.zwiększoneuczestnictwowprogramachrynkupracy.E.Jonasson,
LiPeTTersson:EmploymentandNon‑Employment:AStudyoftheSwedishLaborMarket.
In:GlobalizationandtheWelfareState.Ed.B.södersTeniBasingstoke2004,s.1781184.
11
Szerzejzob.S.czech:Gospodarkawsłużbieidei.Rzeczomodeluszwedzkim.Kato-
wice2013,rozdz.2.2.
