Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AndrzejChodubski:Autorytaryzm…
21
ijegonajbliższychwspółpracownikówsytuujesięwprocesiedecyzyjnym
przedpartiami,aprzytymniepozostawiawżyciupolitycznymmiejscadla
rywalizacjipartyjnej.Autorytaryzmwodróżnieniuodtotalitaryzmuniema
całościowejijednolitejwłasnejideologii.Autorytaryzmwsytuacjiujawnia-
jącegosiękryzysudemokracjiliberalnejjestpostrzeganypozytywnieprzez
szerokiekręgiopiniipublicznej
21
.
Rządyautorytarnestanowionesązwykle,jakwynikazdoświadczenia
historycznego,wefekciewojendomowych,zamachustanu,jakteżodcho-
dzeniaoddemokracji,którajestprzedmiotemsurowejkrytykiszerokich
kręgówspołeczeństwa.Wsytuacjiniedrożnościżyciapolitycznegoujawnia-
jąsięliderzy,zapowiadającyrządysilnejrękiorazzaprowadzenieładuspo-
łeczno-politycznego,gdypaństwojestpogrążonewkryzysie,ajegoorgany
cechujedysfunkcyjność.Liderzywskazują,żeniedążądowypracowania
ideologiipolitycznej,leczgenerująpostawymentalne;odspołeczeństwa
oczekująpełnejakceptacjiswegoprocesudecyzyjnego,aorientująsięna
biernepostawyspołeczne.Posiadanąwładzętraktująjakowłasnośćniezby-
walną,azadaniainstytucjonalnewykonująwsposóbskoncentrowany,nie
podlegającmechanizmomkontrolispołecznej.
Wprocesiewładczymczęstoujawniasięukierunkowanienaradykalną
przebudowęsystemuspołecznego,naukształtowanienowegotypuczłowie-
ka.Władzaautorytarnagłosikoniecznośćzaprowadzeniaporządkuwpoli-
tyce,obronęprzedzagrożeniamiwewnętrznymiizewnętrznymi,propaguje
wartośćnarodujakowspólnotyorazpotrzebęjejumacnianiawzmieniającej
sięrzeczywistościkulturowo-cywilizacyjnej.Wsystemietakimtworzysię
mentalnośćludziuznającychprzestrzeńkulturytypupoddańczego.
Wrefleksjiuogólniającejmożnastwierdzić,że:1.Autorytaryzmjest
typemsystemuspołeczno-politycznego,wktórymszczególnąrolęodgrywa
autorytarnylider,aspołeczeństwogenerowanejestwprzestrzeńposłuszeń-
stwaibierności.2.Przywódcówautorytarnychcechująswoistecechyosobo-
wościowe;sąapodyktyczni,represyjni,rządniposłuchu,uznania,szacunku
wformachzinstytucjonalizowanych.3.Autorytaryzmujawniasięwokresie
kryzysówpolitycznychpaństw,kiedyspołeczeństwaoczekująsilnejwładzy,
którawyprowadzijezkryzysu.4.Dążeniedoautorytaryzmu1autory-
taryzmnasilasięwrzeczywistościprocesówglobalizacyjnych,wktórych
szerokiekręgispołeczeństwniesąwstanieprzystosowaćsiędotempaprze-
miankulturowych.5.Obecnieautorytaryzmzorientowanyjestnakrytykę
demokratycznegomodelusprawowaniawładzy;demaskujeogniwajego
słabościproceduralnejorazuwidaczniamożliwościzastępowaniaichprzez
władzeautorytarne.
21
A.Antoszewski,R.Herbut:Systemypolitycznewspółczesnegoświata.Gdańsk2001,
s.39.
