Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LucjanWroński:Pamięćopoczątkachustanowieniaładupolitycznego…
17
ogodnościiniezbywalnościprawkażdegoczłowiekarządzącypodejmująsię
zmniejszyćwznacznymstopniuciężarodpowiedzialnościspoczywającynara-
mionachobywateli.
Tejrozrastającejsięwładzynietyletowarzyszy,ilejąwspółtworzytakiro-
dzajjęzyka,którydepersonalizujejegoużytkowników,ukazujeonjednostkę
jakowypadkowąprzedewszystkimzewnętrznychoddziaływańpłynącychze
światawciążsięzmieniającego,którazmuszonajestdziałać,niemogączaufać
anizdrowemurozsądkowi,anityminstytucjom,którenieodwołująsięjużdo
niekwestionowanegodziedzictwamądrościidoświadczenia.Nietylkoprzecięt-
niobywatele,aletakżerządzącywydająsięzdaninałaskęekspertówispecja-
listówwdziedzinieinżynieriispołecznej13.Trudnowtakichwarunkachmówić
opowadzeidojrzałościpolitycznejrządzonychgodzącychsięnatakiezasa-
dypolityki14.Możesięwydawać,żelekarstwemnatęchorobęjestdemokracja
bezpośrednia.Dotegopotrzebajednakże,bynamiętnościzwykłychobywateli
koncentrowałysięnażyciupublicznymiwspółzawodnictwiewdokonywaniu
pięknychczynówdlawspólnotypolitycznej.nWewspólnociedobrzerządzonej,
przekonywałRousseau,każdyspieszynazgromadzeniaobywatelskie;podzłym
rządemniktniemaochotytamiść,bonikogonieobchodzi,cosiętamdzieje,
bokażdyprzewiduje,żewolapowszechnatamniezaważy,bowreszciedomowe
troskipochłaniająwszystko”15.
Gdybyspołecznośćskładałasiętylkozludzidobrych,władzaistniałaby
jakonarzędziekoordynacjiludzkichdziałańwsytuacji,gdyludziedążądo
różnychcelówwgranicachwyznaczonychprzezprawoimoralność.Jednakże
opróczkoordynacjiwpaństwachzobowiązujesięobywatelidotakiejlojalno-
ściwobecdecyzjiwładzy,któraoznaczadążeniedoceluzdefiniowanegoprzez
władzę.Koordynacjęwyjaśniasięnastępująco:wdużychzbiorowiskachludzi
doichfunkcjonowaniawystarczypewneetyczneminimum,doktóregostosuje
sięwiększość.Obejmujeonorównieżoczekiwaniewzajemnościwwypełnianiu
reguł,któresamewsobieniemającharakterumoralnego.Jeślitenwaruneknie
zostaniespełnionyprzezwiększośćczłonkówdanejzbiorowości,topojawiasię
anomia,czylisytuacja,wktórejprzestająobowiązywaćnormy.Natomiastkiedy
poszczególniludzieniestosująsiędokonkretnychnorm,naprzykładpoprzez
wyrządzaniekrzywdswoimbliźnim,koniecznejestwymierzaniesprawiedliwo-
ści,azatemjakiśrodzajwładzy.Ludzieszlachetniniepotrzebujązewnętrznych
nakazówpoto,bywieśćdobreżycie.Nikczemnibezzakazówbylibyjeszcze
gorsi.Mniejszyzakresregulacjiobowiązującywdanejspołecznościoznacza,
13
R.SCRUTON:NewspeakandEurospeak.In:IDEM:APoliticalPhilosophy.London1
NewYork2006,s.1691175.
14
E.VONKUEHNELT‑LEDDINH:Wolnośćczyrówność.Przeł.M.SIELICKI.Warszawa2016,
s.218.
15
J.J.ROUSSEAU:Umowaspołeczna.Przeł.A.PERETIATKOWICZ.W:J.J.ROUSSEAU:Umowa
społeczna.Przeł.BiBACZKOiin.[Warszawa]1966,s.112.
