Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Myślpolityczna
negozwładząpaństwową?Popierwsze,trzebazapytaćoto,jakimidobrami
dysponują,bądźjakiedobrasąwstaniezaoferowaćdzierżącywładzę?Zwykle
wymieniasiębezpieczeństwoizapewnieniesprawiedliwości.AnthonydeJasay
wskazujetrzysposoby,jakiestosująpaństwawceluzapewnieniaposłuchuwśród
rządzonych.Pierwszyinajczęściejspotykanywhistoriitobezpośredniagroźba,
którejrządzącymogąużyć,posługującsięaparatemrepresji.Najskuteczniejszy
sposóbtouzyskanieposłuszeństwazpowoduprawowitościwładzy.Należytoro-
zumiećjakoposłuszeństworozkazombezodwoływaniasiędogróźbaninagród.
Pośrednisposóbtozgoda(consent)24.Zprzedstawionejklasyfikacjiwynika,że
przynajmniejdlasamejwładzybyłobynajlepiej,gdybamogłasięopieraćtylko
naprawowitości,którejnajmocniejsząwersjąwydajesięboskieprawokrólów.
Czynależyprzeztorozumieć,żeposłuszeństwoilojalnośćwobecprawowitej
władzysąmożliwebezodwoływaniasiędogroźbyużyciaprzemocy?Zpewnoś-
ciątakieposłuszeństwopoddanychjestmożliwenapoczątkukonstytuowaniasię
tegorodzajuwładzy,gdyautorytetwładcyjestpowszechnieakceptowany,albo
wsytuacjizagrożeniacałegoładuuosabianegoprzezwładcę.
Inaczejjestwprzypadkuzgodynapodporządkowaniesięwładzy.Zistoty
niemożebyćonabezwarunkowa.Jejracjąjestpragnieniezachowaniasamej
siebie,atakżeutwierdzeniawłasnejwolnościiwłasności.Takmożnaująćto,
cołączyThomasaHobbesaiJohnaLocke’awpojmowaniumotywówzgodyna
istnieniewładzypolitycznej25.
Ludzierodząsięwolni,jednakdopierodojrzałośćczyniichstronąumowy
iwówczaspoddająsięczyjejśwładzy.nBowiemżadnepanowanie,przekonywał
Pufendorf,niemożebyćfaktycznieustanowione,dopókiniepoprzedzijepew-
neludzkiedziałanielubzgoda.[ł]Ponieważwszyscyludziezażywająnatu-
ralnejwolnościwtejsamejmierzeistopniu,jejzmniejszeniulubograniczeniu
musitowarzyszyćzgodawyraźnabądźmilcząca,albozaistniećtakiefakty,na
podstawie,którychinninabędąprawoograniczeniaczyjejśwolnościprzezuży-
ciesiły,wprzypadku,gdyktośniepodporządkowujesiędobrowolnie”26.
Wstanienaturyuprawnieniarodzicówwobecdziecisąrówne.Alejuż
międzyrodzicamipojawiasięnierównośćprawmającadecydującywpływ
naustanowieniepaństwa.nAlewpaństwach,pisałvonPufendorf,apaństwa
zpewnościątworzonesąprzezmężczyzn,aniekobiety,prawoojcaprzeważa,
bowiemkontraktmałżeńskimasweźródłowmężczyźnieitoonzostajegłową
rodziny”27.Tonieizolowanejednostkiwchodząwrelacjekonstytuującespołe-
24
A.DEJASAY:TheStateł,s.76184.
25
P.MANENT:Intelektualnahistorialiberalizmu.Przeł.M.MISZALSKI.Kraków1994,
s.37182.
26
S.VONPUFENDORF:OftheLawofNatureandNations.Transl.B.KENNETT.Clark,NJ,
2005,s.231.
27
S.VONPUFENDORF:OntheDutyManandCitizen.Transl.M.SILVERTHORNE.Cambridge
2000,s.125.
