Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZbadańnadorganizacjąsłużebnąwPolscewczesnofeudalnej
17
rozkładuksiążęcejorganizacjisłużebnej.Nietrzebadowodzić,żesposób
interpretacjizarównopisanych,jakitoponomastyczno-geograficznychźródeł,
oświetlającychdziejesystemusłużebnegowPolsce,zależnyjestwznacznej
mierzeodrozstrzygnięciawyliczonychtukwestii.Ichomówieniejestwięc
niezbędnymwarunkiemdlaprowadzeniadalszychbadańnadzagadnieniem
ekonomicznejroliorganizacjisłużebnejwPolscewczesnofeudalnej.
2.Rzemieślnicyzależnialudnośćsłużebna
Wroku1955KazimierzTymienieckiwystąpiłzobszernąmotywacją
zgłaszanegoprzezeńjużdawniejprotestuprzeciwpanującejopinii,zaliczającej
książęcąludnośćrzemieślniczą,łowiecką,bartnicząirybackąwpoczetludności
służebnej
3
.PojęciesłużebnychograniczyłonjużwswymstudiumoZagościu
4
doprzedstawicielikategoriiministeriałówospecjalizacjachściśleusługowych
(kucharze,piekarze,komornicyitp.),oddzielającichodkategorii„produkcyj-
nych”,tojestzobowiązanychdodaninwproduktachpracypozarolniczej.Po-
działtenniezdobyłsobiejednakuznania,ostatniozaśspotkałsięzdość
przekonywającąkrytykązestronyKarolaBuczka
5
.Istotnie,pomijającjuż
nietrafnośćnegacjiprodukcyjnegocharakteruniektórychusług(choćby
piekarskich),różnicamiędzy„usługowcami”a„dannikami”niewydajesiędo-
statecznieważka,abymogłaposłużyćzakryteriumtakgeneralniepojętego
podziału.Nicteżdziwnego,żemianemludnościsłużebnejokreślanorównieżpo
ogłoszeniuMajętnościksiążęcejwZagościuwszystkiegrupyludnościzależnej,
regulująceswójstosunekdozwierzchnościfeudalnejprzezusługilubświad-
czeniaocharakterzespecjalistycznym.Utrzymałsięteżnaogółnawiązującydo
niektórychtezFranciszkaPiekosińskiegopogląd,wmyślktóregoniezależnieod
różnicy„zawodów”mamydoczynieniaztymsamymwzasadzietypemorga-
nizacjipracyzależnejuwszystkichkategoriiludnościsłużebnej
6
.
3
K.Tymieniecki,Organizacjarzemiosławczesnośredniowiecznegoagenezamiastpolskich,
„StudiaWczesnośredniowieczne”3,1955,s.9–86.Obszernewywodyuzasadniającetenpogląd
zawartesąrównieżwinnejrozprawietegożautora,zatytułowanejNarocznicywgospodarstwie
feudalnym(PraceKomisjiHistorycznejPTPN,t.17/3),Poznań1955.
4
Idem,MajętnośćksiążęcawZagościuipierwotneuposażenieklasztorujoannitównatle
osadnictwadorzeczadolnejNidy.StudiumzdziejówgospodarczychXIIw.,„RozprawyAkademii
Umiejętności.WydziałHistoryczno-Filozoficzny.SeriaII”30,1912,s.335–425iodb.Kraków
1912,s.93.Drugiewydanie[w:]idem,Pismawybrane,Warszawa1956,s.35–127.Zob.s.91–92
wydaniazPismwybranych,orazs.397–398pierwszegowydania.
5
K.Buczek,Książęcaludność...,s.7–9.Por.teżR.Grodecki,Studianaddziejami
gospodarczymiPolskiXIIw.,KH29,1915,s.291–292.
6
DałmuwyrazJanRutkowskiwswympodręcznikowymujęciudziejówgospodarczych
Polski,HistoriagospodarczaPolskidor.1864,Warszawa1953,s.16.Porównaj:F.Piekosiński,
LudnośćwieśniaczawPolscewdobiepiastowskiej,Kraków1896,s.10–13oraz85;idem,
705
