Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Ideafenomenologiipoznania
Rozważaniaianalizyzawartewniniejszejksiążcesąpróbąodpowiedzinagrun-
ciefenomenologiitranscendentalnejnadwapodstawowepytaniaepistemologii:jak
możliwejestpoznanieorazczymjestwiedza?Wewspółczesnejrefleksjiteoriopo-
znawczejczęstoutrzymujesię,żeobaproblemywymagajązajęciaodrębnychpostaw
badawczych.Itak,oilepierwszepytaniedotyczypodmiotowychwarunkówpozna-
niaiprzeztomożnazałożyćpierwszoosobowąperspektywębadawczą,otyledrugie
pytanieodnosisiędoprzedmiotowegookreśleniawiedzyidlategowymagazajęcia
trzecioosobowejperspektywybadawczej.Wartododać,żedystynkcjaperspektywy
pierwszo-itrzecioosobowejwpewnejmierzekorespondujezpodziałemnaepiste-
mologięantynaturalistyczną,któraprzyjmujetezęoautonomiitejdziedziny,postu-
lującapriorycznebadaniepoznaniaiwiedzyorazepistemologięznaturalizowaną,
któranajogólniejopierasięnaustaleniachnaukpozafilozoficznych,zaśwskrajnych
przypadkachtraktowanajestjakodziałnaukpozafilozoficznych,przedewszystkim
psychologii1.Dystynkcjaperspektywypierwszo-itrzecioosobowejnieredukujesię
dopodziałunaepistemologięantynaturalistycznąiznaturalizowaną,ponieważten
pierwszypodziałobejmujetakżezagadnieniazpograniczaepistemologiiifilozofii
umysłu.Wyraźniewidaćtonaprzykładziedyskusjiinternalizmuzeksternalizmem,
gdziebadanieokreślonychrodzajówwiedzy(pierwszo-itrzecioosobowej)wyma-
gazajmowaniaodrębnychpostaw.SydneyShoemakerwyprowadzaideępodziału
dwóchrodzajówwiedzy-niezawodnej,bopierwszoosobowejizawodnej,botrzecio-
osobowej-odKartezjuszaijegotezyoistnieniudwóchrodzajówsubstancji,coosta-
tecznieznajdujewyrazwprzekonaniuoasymetriidwóchperspektywbadawczych2.
1Wsprawiepodziałunaepistemologięnieznaturalizowanąiznaturalizowanązob.S.Judycki,Za-
gadkanaturalizmu,nRocznikiFilozoficzne”t.51,z.3(2003),s.17-37.Zkoleiwsprawiestanowi-
skaskrajnego,redukującegoepistemologiędopsychologii,zob.W.V.o.Quine,Epistemologiazna-
turalizowana,[w:]tenże,Granicewiedzyiinneesejeflozofczne,wybór,przeł.iwstępB.Stanosz,
Warszawa1986,s.106-125.
2Zob.S.Shoemaker,Self-knowledgeandSelf-identity,[w:]ACompaniontoEpistemology.Second
Edition,ed.byJ.Dancy,E.Sosa&M.Steup,Malden(MA)2010,s.724.Jakwiadomo,GilbertRyle
7
