Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wiernisobie,niewierniczasowiś
19
powieściBorysaPasternaka.Filmmiałpremieręw1965roku,siedemlatpo
przyznaniuPasternakowiNagrodyNoblaipięćlatpojegośmierciwatmosfe-
rzezaszczuciaisowieckiejnagonki.PrzyniósłLeanowikolejnenagrody(pięć
oscarów),atakżestałsięemblematycznymprzykładempewnegosposobuadap-
towanialiteratury.BardzoczęstoprzywołujesięDoktoraŻywagojakoprzykład
sposobuprzekładanialiteraturynajęzykkina,któryjąspłyca,banalizujelub
teżamerykanizuje(cokolwiektoznaczy).Istotnie,ekranowyDoktorŻywago
jestznakomitymprzykłademtegomodeluadaptacji,któregopoczątkiwkinie
sięgająlattrzydziestych,aktórypolegałnawpisywaniuliteraturywkonwencję
kinagatunkowego.Chodzioobróbkęmateriałuliterackiegoprzystosowującą
godowymogówokreślonegogatunku,naprzykładmelodramatu.Istotnybył
jednaknietylkoscenariusz,dorealizacjifilmuwykorzystywanoprecyzyjny
zestawśrodkówstylistycznych,tworzącobrazświataibohaterówzaspokajają-
cywyobrażeniapubliczności.Wgłównychrolachobsadzanozregułygwiazdy
nadającebohateromcechywyjątkowe,zaśscenografiapomagałastworzyć
światmalowniczyidalekiodrealizmu.Reżyserzy-zazwyczajbardzodobrze
obeznanizkulturowymikonwencjami-używaliśrodkówfilmowychzpełną
świadomością.Wieleztychśrodkówbyłozaczerpniętychztradycji-malarskiej
iteatralnej,częstotzw.wysokiej.Ichswoistezagęszczenieiwyrazistaretoryka
sprawiają,żewidzowieniemająwątpliwościcodocharakteruświataprzedsta-
wionego.Toświatpiękniejszy,bardziejmalowniczy,stanowiącyidealnetłodla
idealnychhistorii.
Leanposzedłtądrogą,uzyskującprzytymwspaniałyefekt.Rzeczjasnaci,
którzyoczekująpojegofilmierozważańnatematlosówrosyjskiejinteligencji
wczasachrewolucjibolszewickiejiwojnydomowej,będązawiedzeni.Doktor
ŻywagoLeanajestprzedewszystkimmelodramatemzrealizowanymwedług
założeńwywiedzionychzromantycznejpowieścihistorycznej,wktórejpostulat
malowniczościbrałgóręnadwiernościąfaktom.Kreacjaświataprzedstawione-
gojestnatomiastopartanastereotypachkształtującychobraznrosyjskości”na
Zachodzie.Należyteżjednakpamiętać,żeelementytejkreacjiwyprowadzono
zsamejpowieściPasternaka,zjegoliryzmuipoetyckiejwyobraźni.
DokładniewtymsamymstyluzrealizowałLeankolejnyfilm,którykrytyka
odrzuciła.Dlaczego?CórkaRyana(1970),bootejrealizacjimowa,powstała
wedługscenariuszaRobertaBolta,zktórymreżyserwspółpracowałprzydwóch
poprzednichfilmach.Boltbyłbardzoutalentowanymscenarzystą,ateżpisarzem
idramaturgiem.Jednązjegosztuk-Otojestgłowazdrajcy,poświęconąkonflik-
towiHenrykaVIIIzTomasemMoorem,zdużympowodzeniemprzeniósłna
ekranFredZinemann(scenariusznapisałsamBolt).Filmpowstałw1966roku
izyskałwielkieuznanie,otrzymałteżkilkaoscarów.ScenariuszCórkiRyana
