Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ὕβριςintelektualnejelitywtekstachkomediistaroatyckiej
19
powiedzialności,jakananimspoczywa.Protagorasprzedstawiony
wPochlebcachEupolisa34zwyrachowaniemwykorzystujebogactwo
swojegomłodegoucznia(fr.172).Wzachowanychdonaszychcza-
sówfragmentachbynajmniejnieznajdziemyobrazujednegoznaj-
wybitniejszychprzedstawicieliflateńskiegooświecenia”,któryswój
filozoficznynamysłpoświęciłflmierzewszechrzeczy”35,araczejnie-
umiarkowanegowprzechwałkachżarłoka(fr.157–8)36.ὝβρLςmoże
równieżwyzwalaćpoczuciedumyztego,kimstalisięnasiuczniowie.
AjschyloschwalisięwŻabach,żeflnapełnił”swoichwidzówAresem
(w.1021).Dziękijegotragediombyligotowi,bybezchwiliwahania
chwycićzaorężibronićojczyzny.WodpowiedziEurypidesprzy-
pisujesobienauczenieateńskiejpublicznościkrytycznegomyślenia
orazchłodnegokalkulowania.Jaktwierdzi,dziękiniemuzaczęli
zdroworozsądkowopodchodzićdożycia(miałosiętoprzejawiać
wichoportunistycznychdecyzjach)37.Wypowiedziobuartystówce-
chujeflwysokiwskaźnik”ὕβρLς38.Ajschylosodsamegopoczątkuod-
nosisiędoEurypidesapogardliwie.Obrażateżjegomatkę(w.840)39.
SamegoautoraHekabenazywaflzbieraczemplotek”iflzszywaczem
34Alboraczej–postaćscenicznanazwanaimieniemProtagorasa.
35Platon,Teajtet…(152A).
36Równieprawdopodobnejestniebezpieczeństwototalnegoflodklejenia”od
rzeczywistościwybitnegoumysłu,którynazbytdługoroztrząsałsprawyniebaizie-
mi.Jeślizakomediopisarzemzweryfikujemy,czegomożnanauczyćsięodSokratesa
wjegofrontisterionieokażesię,żechórchmurcałkiemzasadnienazywagoflkapła-
nemgłupstewek”(w.359).Tozapamiętałyentomologmierzącyodległościwpchlich
stopach(w.145)orazjęzykoznawcazgłębiającygenderoweniuanse,pozwalająceod-
różnićkuręodkoguta(w.666).
37Komediowyagonpomiędzytragediopisarzamibardzoprzypominaspórmię-
dzylogosamiwkomediiChmury.Sprawiedliwywychowałobywateliskromnych,
walecznychiskłonnychdopoświęceń.Niesprawiedliwyzachęcałdopoświęcenia
się…alehedonistycznymaspektomżycia.
38Cozrozumiałe,każdyznichwyliczał,wjakisposóbpaideutyczniewpłynął
naateńskąspołeczność,równocześniezarzucającoponentowiflniszczenie”gatunku
tragediowego.DlaEurypidesakpinązinteligencjiwidowni(wynikającąoczywiście
zpychyAjschylosa),byłyjegociągnącesięwnieskończonośćpartiechóru(w.914).
Nagromadzenieflsłównadętych”(w.839)miałonatomiastsłużyćzaprzykrywkę
faktu,żetaknaprawdęAjschylosniemiałnickonkretnegodopowiedzenia.Dopiero
Eurypideszafundowałtragediiflkuracjęodchudzającą”zflwielkichsłówiprzechwa-
łek”(w.941)iconajważniejsze(wewłasnymmniemaniu)–dopieroonflnauczył
ludzimówić”(w.954).
39WkomediopisarstwieArystofanesadośćczęstopojawiałsięfldowcip”,że
matkaEurypidesaflkupczyłakarotkąnaateńskiejAgorze”.Por.Rycerze(w.19),
Acharnejczycy(w.478),KobietynaświęcieThesmoforiów(w.455–456).
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
