Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
POCZĄTKI
PoczątkistarożytnegoIzraelasąniezwyklezłożone.Informacjehistoryczne,
począwszyodczasówpatriarchów,skończywszynapobycieplemionizraelskich
wEgipcie,sąprzynajmniejnachwilęobecnąniepotwierdzalne.Oczywiście,istnie-
jebogataliteraturaprzedmiotu,wskazujesięlicznepośredniedowodynarealne
źródłatzw.prahistoriibiblijnej4.Jesttojednakdomenasporunaukowego,swoją
drogąbardzointeresującego.
Wielubadaczynaświecie,wtymwielunaukowcówizraelskich,kwestionujete
kluczowedlabiblijnejhistoriiwydarzenia.TrasawyjściaŻydówzEgiptuiichwę-
drówki,fundamentalnydlauformowaniasięreligiimojżeszowejexodus,toobszar
przynależącybardziejdosferywiaryniżdociekańarcheologicznychihistorycz-
nych.Wszystkieprocesyiwydarzeniapoprzedzająceorazrozpoczynająceformo-
waniesiępierwszychorganizacjipolitycznychwIzraelu,kierowanychpoczątkowo
przeztzw.sędziów,anastępnienamaszczonegonamonarchęSaulaizałożyciela
dynastiikrólaDawida,byłyisąoczywistetylkodlaczytelnikówBibliitrzymają-
cychsięliteralniejejtekstu.
Nowożytnakrytykatekstubiblijnego,anastępniewynikibadańarcheologicz-
nychrozbudziłytrwającądodzisiajdyskusjęotym,ktobyłkimwokresieschyłku
epokibrązuiwpoczątkachepokiżelazawPalestynieinasąsiednichterenach,
czyliwmomencieformowaniasięstarożytnegoIzraela.
Kwestiarozważańotym,ktojestkimnaBliskimWschodzie,jużwbardzo
wczesnychstarożytnychdywagacjachbyłabardzoważnaiuchwytna.Wźródłach
sumeryjskichzok.2500r.p.n.e.pojawiająsięokreśleniatakiejaknBraciaSynów
Sumeru”czynNasienieSumeru”(A.Mihăilă2010,s.367),oznaczająceswoich,
wodróżnieniuodobcych-towyraźneakcentynacjonalistyczne,chociażmusimy
pamiętać,żezarównotopojęcie,jakisłowosąwodniesieniudotejepokianachro-
niczne.Raczejchodzitutajpoprostuozwykłąidentyfikacjęwspółplemieńców.
Istotnedociekaniazwiązanesąztzw.koczowniczymiludamiHapirulubHabiru
('Apiru)wyrzutkami,autsajderamizokresu2tysiącleciap.n.e.,ataknaprawdę
zrodzajemBeduinówówczesnejepoki.Rozważasięichzwiązkiprzyczynowe
zprocesemformowaniasięIzraela.
4Wostatnichlatachrośnieznaczeniegenetyki.Wmoimprzekonaniukierowaniesiętylkotegotypu
badaniaminieprzybliżynasdoprawdyhistorycznej.Niemożnajednakichignorować.Por.m.in.
najnowszeustalenia:J.Laden2021.
