Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czystejcynyzacząłużywaćczłowiekznaczniepóźniej,leczodkiedy
-trudnoustalić.Najstarszeznalezisko-pierścieńibutelkazczystejcyny
pochodzązXVw.p.n.e.iznalezionezostaływjednymzgrobówegipskich.
WIliadzieHomer,opisując,jakboskikowalHefajstoswykuwałzbrojędla
Achillesa,wspominaodwóchnagolennikachwykonanychznajlepszejcyny.
JuliuszCezar,opisującwojnęgalijską,wspominaoprodukcjicynywBry-
tanii.PiecesłużącedowytopucynyznalezionenaterenieAngliipochodzą
sprzedIIIw.p.n.e.Cynawowychczasachsłużyłaprzedewszystkimdo
wyrobunaczyńkuchennychistołowych.LudyinkaskiejeszczewXVIw.
używałykawałeczkówcynyjakopieniędzy,oczymwspominahiszpański
konkwistadorHermanCortez.
Dzisiajcynastraciłajużswedawneznaczenie.Obecnieokoło60%
wytworzonejcynysłużydopokrywaniablachużywanychnastępniedopro-
dukcjipuszekdokonserw.Oprócztegocynaużywanajestjakododatekdo
wielustopów-brązów,mosiądzów,stopówłożyskowychilutów.Mimoże
znaczeniecynydlacywilizacyjnegopostępuzmalało,tojednakzarówno
przemysłprzetwórstwaspożywczego,jakielektrotechnicznyniemogłyby
siębezniejobyć.
Epokabrązuskończyłasiędefinitywnie,kiedypojawiłsiękonkurent
brązu-żelazo.Jegorozpowszechnieniezapoczątkowałonowąepokęcywi-
lizacji,epokężelaza.Pierwszeżelazo,jakiedostałosięwręceczłowieka,
byłonajprawdopodobniejpochodzeniakosmicznego.Żelazowchodziło
wskładmeteorytów,którespadałyispadająnadalnaZiemię.Świadczą
otymnazwy,jakienadawanożelazuwstarożytnychjęzykach.Wjęzyku
egipskimnazywanojepochodzącymznieba,koptyjskimkamieniemnieba,
czywreszciegreckimniebiańskimkamieniem(siderus).Nasiprzodkowie
trudniącysięzbieractwemniekiedynatrafialinażelazopochodzącezmete-
orytów,aponieważstosunkowołatwopoddawałosięonoobróbce,zaczęli
wytwarzaćzniegoprzedewszystkimbroń.Brońwykonanazżelazadawała
znacznąprzewagęwwalcenadprzeciwnikiemposługującymsiębronią
wykonanązbrązuczyteżmiedzi.Zwycięstwowwalcedawałowładzęito
właśnieżądzawładzybyłagłównymnapędempostępucywilizacyjnego.Ilość
meteorytówspadającychnaZiemiębyłajednakniewielkaizapasyżelaza
pochodzeniakosmicznegouległyszybkowyczerpaniu.Żelazostałosięnie-
zwykledrogie.HomerwOdyseiwspomina,żezwycięzcaigrzyskotrzymał
wnagrodękawałekzłotaikawałekżelaza.Mieczznalezionywskandynaw-
skimgrobowcumiałtylkoostrzewykonanezżelaza,pozostałeczęścibroni
wykonanebyłyzbrązu.Wtamtychczasachcenażelazazbliżonabyłado
cenyzłota.Zmusiłotoludzkośćdoposzukiwaniasposobówotrzymywa-
31
