Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
pt.Opowstawaniugatunkówdrogądoborunaturalnego.Jegoteoriaewolucji
podważałautarteprzekonanieoniezmiennościgatunków3.
OdprzełomuXVIIIiXIXwiekuwyodrębniłysięwanatomiikierunkibadań.
Byłytoprzedewszystkim:anatomiaporównawcza,badaniaanatomiczno-fizjo-
logiczneiembriologia4.Wielkieznaczeniepoznawczemiałypoglądyfrancu-
skiegouczonegoGeorges’aCuviera(1769-1832),którywniósłznaczącywkład
wbudowęfundamentówpodbadaniazpaleontologiiianatomiiporównawczej5.
InnyzFrancuzów,JeanBaptistedeLamarck(1744-1829),zostałntwórcąteorii
opowolnymistopniowymrozwojuświatazwierzęcegoijegogatunków,wktó-
rymcechynabyteulegałybydziedziczeniu”6.Zatwórcównowożytnejembrio-
logiiuważasięzkoleiNiemcaCasparaFriedrichaWolffa(1733-1794),autora
słynnegodziełaTeoriagenerationis,orazRobertaRemaka(1815-1865),twórcy
klasycznejrozprawypt.Observationesanatomicaeetmicroscopicaedesyste-
matisnervosistructura7.
WdziedziniefizjologiiwielkichrzeczydokonałFrançoisMagendie(1783-
1855),rozszerzającdotychczasoweustaleniawtejdyscyplinielekarskiejido-
konującodkryćwfizjologiimózguoraztworzączrębypatofizjologii.Zkolei
zazałożycielanowoczesnejfizjologiiuważasięJanaEwangelistęPurkyně
(1787-1869),czeskiegobadaczazwiązanegozawodowozWrocławiem8.Wpo-
łowiewiekuXIXJohannesMüller(1801-1858),pracującwBonnorazBerlinie,
budowałpodstawyfizjologiieksperymentalnejipsychofizjologii.Innywybitny
fizjologClaudeBernard(1813-1878)rozbudowałbadaniawkierunkufizjologii
doświadczalnej9,aHermanHelmholtz(1821-1894)propagowałideespożyt-
kowaniawbadaniachfizjologicznychzdobyczyówczesnejfizyki.Napocząt-
kuubiegłegowiekuuwieluświatowychfizjologówwystąpiłozainteresowanie
działalnościąnaukowąrosyjskiegofizjologaIwanaPawłowa(1849-1936),od-
krywcyodruchówwarunkowychibezwarunkowych.Wtamtymokresieodnoto-
wanotakżepostępywhistologiidoświadczalnej.
3J.Kierul,Darwin,czylipochwałafaktów,Warszawa2015.
4
T.Bilikiewicz,E.Sieńkowski,Ryshistoriianatomii,[w:]A.Bochenek,M.Reicher,
Anatomiaczłowieka,t.1,wyd.13,Warszawa2010,s.20.
5F.Bourdier,PoprzednicyDarwinawlatach1550-1859,cz.2,nKwartalnikHistoriiNa-
ukiiTechniki”,r.6:1961,nr4,s.607-643;A.Urbanek,Jednoistniejetylkozwierzę…Myśli
przewodniebiologiiporównawczej,Warszawa2007.
6T.Bilikiewicz,E.Sieńkowski,Ryshistoriianatomiiś,s.20.
7B.Chorążycki,Stulecieepokowejpracywielkiegolekarzaiprzyrodnika,nWarszawskie
CzasopismoLekarskie”,r.14:1937,nr35,s.653-656.
8
A.Trzebski,JanEwangelistaPurkynějakopionieriwspółtwórcafizjologii,nArchi-
wumHistoriiMedycyny”,t.32:1969,nr3-4,s.277-288.
9
S.Spilczyński,ClaudeBernard(1813-1878)twórcafizjologiidoświadczalnej,nAr-
chiwumHistoriiMedycyny”,t.52:1979,nr4,s.405-409;A.Kwiatkowski,Metodaeks-
perymentalnaClaudeBernardaijejaktualneznaczeniedlabadańnaukowychwdziedzinie
medycyny,nArchiwumHistoriiMedycyny”,t.48:1985,nr2,s.167-181.
12
