Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podwpływemideignostyckich,kabalistycznych,religijnych
iewolucjonistycznychujętychwformywłaściwepoetycepóź-
noromantycznej,leczzautorskimzamiaremichprzekroczenia.
Spróbujęwykazać,żejesttoutwórprecyzyjnieskomponowany,
spójnyizwarty,ajegomyślprzewodniaprzeprowadzonajest
zniesłabnącąkonsekwencją,treśćzaś,którąpoetaumieścił
wkrótkim,obejmującym6430słówtekście,odznaczasięwielką
gęstościąsemantyczną.Trudnościkrytykiliterackiejwczytaniu
irozumieniuGenezisbrałysięstąd,żewjejramachwidzia-
nowtymutworzezazwyczajdziełoliterackie,choćbynawet
nprofetyczne”,podczasgdyjestonoprzedsięwzięciemznacznie
szerszym,wychodzącymdalekopozagranicenadawczo-odbior-
czeliteratury,zwłaszczatakie,jakieuznawanowXIXwieku
iwpierwszejpołowiewiekuXX.ObawySłowackiegoprzed
opublikowaniempoematu,znanezewspomnieńwspółczesnych,
niebrałysię,jaksądzę,zlękuprzedduchami,któremiałymu
ówtekstdyktować(jaksamsuponował),leczraczejześwia-
domościpoetycodotego,jakbardzopogwałciłon,pisząc
Genezis,normy,nawykiimożliwościintelektualnepubliczności
swojegoczasu.
RamąstrukturalnąGenezisjestnieustającezwracaniesiędo
Boga-całyutwórjestbowiem,zgodniezpodtytułem,nmodli-
twą”.Jesttomodlitwa,wktórejpoetawyjaśniaalborekapituluje
BoguorazsobiesamemudziałanieSiłyWyższejwświecieprzez
procesyewolucyjnerządzącematerią.BógpełniwGenezis
dwojakąfunkcję-jeststwórcąświataorazsprawcąsamozrozu-
mieniaautorawświecie,natomiastczynnikiempośredniczącym
zarównowstworzeniu,jakiwsprawstwie,sąduchy.Występują
onewtrzechodmianach:jakoDuchprzenikającycałośćistnienia
(podobnydoHeglowskiegoGeist),jakoduch-jaautorskieoraz
jakozbiórduchówświatowychczyglobowych,animujących
poszczególneprocesyfizyczneibiologicznewświecie.Wza-
jemnerelacjetychduchówniesąjasne,leczmożnasądzić,że
sąonewszystkieprzechodzącymiczęściowowsiebienawzajem
emanacjamiIstotyNajwyższej,podobniejaktosiędziejewsys-
temachneoplatońskichipochodnychwobecnichmistycznych
29
