Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
SławomirGawlas
swojesłowiańskieimperium,prawemprimogenitury,następcyotymsamym
imieniu.otrułonpodstępniestryjów.Zbrodniazłamałaświetnośćpaństwa
ipohaniebnejśmierciniegodziwcautorowaładrogęnowejdynastiiPiastów.
Uczonypokazujewtymmiejscufunkcjonowaniestolicy-miastatronowego.
Władzęzwierzchniądawałojegoposiadanieifizyczneposadzeniekandydata
nakamiennymtroniepołożonymprzypoluwiecowo-sądowym,zzachowa-
niemstosownegoceremoniału.NatymtroniezasiadałjeszczeHenrykBroda-
tyw1229r.WPoznaniuistniałanalogicznytron,wzmiankowanyw1247r.191
Wramachanalizowanejideologiiorganizacjiwslnotowo-terytorialnej,
powszechnejwEuropie,posiadaniemiejscaintronizacjibyłopodstawowym
sposobemlegitymizacjizwierzchniejwładzyaktualniepanującego.Zasadę
senioratunależytraktowaćjedyniejakodyrektywę,dodatkowyargument
wśródinnych.ostateczniedecydowałapoprostusiłafaktówdokonanych.
Siedzibawładcywstołecznymmieściebyławyróżnionymzwornikiemcałej
wspólnotypaństwowej,jejkultowymśrodkiem.Granicezasiedlonejekumeny
kończyłysięnanieprzyjaznychpustkowiach.Byłyonemiejscemniebezpiecz-
nymipolemdodziałaniaodważnejwojskowejmłodzieży,strzegącejgranicy
wsmoczychŻmijachiŻmigrodach.
IdealnyobrazPolskizostałwnarracjikronikiprzedstawionyprzezWin-
centegoKadłubkaprzypomocykunsztownejszatyretorycznej.Wykorzystał
onzasadynstylutrudnego”-ornatusdifficilis192orazwyszukanesłownic-
twozeznaczącąilościąneologizmów193.odczytanietegoobrazuwymaga
wykorzystaniaogromnejwiedzyźródłoznawczej194,dotyczącejpochodzenia
191Por.R.Michałowski,Princepsfundator.StudiumzdziejówkulturypolitycznejwPolsce
X-XIIIwieku,Warszawa1993,s.127inast.;M.Kara,TronksiążęcyadSanctamMariamwPo-
znaniuwświetleponownychdociekańanalitycznych,nSlaviaAntiqua”,t.47,2006,s.99-160.
192T.Michałowska,Literaturapolskiegośredniowieczawobecpoetykieuropejskiej(„orna-
tusdifficilis”),Warszawa2008,s.109inast.Wcześniej,zpunktuwidzeniafilologaklasycznego,
podkreślałstosowanietychzasadM.Plezia,RetorykamistrzaWincentego,w:MistrzWincen-
tyKadłubekpierwszyuczonypolskiw750-lecieśmierci.Sympozjumnaukowezorganizowane
wPoznaniustaraniemPTPNiPTHwdniach23i24listopada1973roku,nStudiaŹródłoznaw-
cze”,t.20,1976,s.88-94.Autorzauważyłtakże(s.90),żeniejasnościstyluKadłubkowego
polegająnnaciągłymstosowaniuprzenośni,naużyciuwyrazówwznaczeniuniewłaściwym,
tak,żeustalenieprawdziwegosensuwypowiedzinapotykanieraznaprzeszkody,któreusuwać
wypadadopierodrogążmudnejinterpretacjifilologicznej”.
193K.Pawłowski,RetorykastarożytnawKroniceMistrzaWincentegoKadłubka.Sztuka
narracji,Kraków2003,s.124inast.
194PodsumowujeB.Kürbis,Wstęp,w:MistrzWincenty(tzw.Kadłubek),tłum.ioprac.
eadem,Wrocław1992,orazwkomentarzachdopolskiegotłumaczenia.Najnowszyprzegląd
badańzarysowałE.Mühle,Einleitung,w:DieChronikderPolendesMagistersVincentius,
wstęp,tłum.ired.idem,Darmstadt2014,s.13-86;doproblemuodnoszęsiętakżewartykule:
S.Gawlas,DasProblemderFürstenmachtzurZeitvonVincentiusKadłubek,w:Machtund
SpiegelderMacht.HerrschaftinEuropaim12.und13.JahrhundertvordemHintergrundder