Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Przeglądliteraturyprzedmiotuiuzasadnieniepodjętegotematubadań
9
MleczkoiSzopa1988,Ljach2001,Ljachiwsp.2004,RuchlewicziStaszkiewicz
2005iinni).
Podwzględembudowyciałaczłowiekjestprawiesymetryczny,aobiepołowy
sąpodobnezarównowbudowiejakiwfunkcji.Wszerokimencyklopedycznym
ujęciu,symetriatorównomierność,proporcjonalność,harmonijność,aletakże„roz-
mieszczeniejednakowychczęściciała(narządów)wstosunkudopewnejosi(płasz-
czyzny)”.Takrozumianąsymetrięuważasięzaanatomicznącechębudowyciała
większościorganizmówzwierzęcych,wyróżniającprzytymsymetriędwuboczną,
czylibilateralną,oznaczającą,iżorganizmmożebyćpodzielonytylkonaczęścisy-
metryczne,prawąilewą,stanowiąceswelustrzaneodbicie(Starosta1999).Ogólna
zasadasymetriidotyczydwóchczęściciałarozpatrywanychwzględempłaszczyzny
pośrodkowej,któradzieliciałoczłowiekanadwiesymetryczneczęści,tzw.anty-
mery.Prawailewapołowaciałastanowiąlustrzaneodbicie,zarównowodniesieniu
dozewnętrznychkształtóworganizmu,jakiwiększościparzystychwewnętrznych
narządów(Stokłosa1995).Jużwewczesnymstadiumrozwojuembrionalnego,kiedy
dochodzidopodziałunadwierówneczęścizapłodnionejkomórkijajowej,widoczna
jestsymetriakształtówzewnętrznychiwiększościcechbudowywewnętrznejciała.
Jednakwprocesieontogenezybardzowcześniepojawiająsięróżnicewwielkości
blastomerówipewnaasynchroniaichpodziałów.Wświeciezwierzątnajczęściej
wszystkieblastomerytworząceciałozarodkadzieląsięrównocześnie,tzn.posta-
dium2blastomerównastępujekolejnostadium4,8,16,32blastomerów.Jednak
uwiększościssaków,wtymtakżeuczłowieka,odpoczątkubruzdkowaniakażdy
blastomerdzielisięniezależnieodinnych,następująkolejnostadia2,3,4,5,iwię-
cejblastomerów(Stokłosa1995).Ostateczniedoprowadzatodolicznych,silnie
zaznaczonychasymetriiwbudowieustroju(BochenekiReicher1968,Grodziński
iwsp.1972).Asymetriadostrzeganajestm.in.wnarządachparzystychipolegana
różnicywichwielkości,położeniu,aczęstoiwkształcie.Lewapółkulamózgowa
uwiększościosobnikówjestwiększaodprawej.Nerkaprawależyniecowyżejniż
lewa.Prawepłucoskładasięztrzechpłatów,jestkrótszeiszerszeodlewego,skła-
dającegosięzdwóchpłatów(Stokłosa1995).Narządynieparzystezawiązującesię
symetrycznieteżwykazująpewnąasymetrięnp.skośniepołożonymostek,żołądek
wsuniętybardziejwlewąpołowęjamybrzusznej,wątrobaprzesuniętawprawą
stronę.Wrazzwiekiemwyraźniejszastajesięrównieżasymetriatwarzy.Lewaczęść
twarzycorazbardziejzwiększaswewymiaryszerokościowewstosunkudoczęści
prawej,którazwyklejestwęższa,leczniecodłuższa(Malinowski1980).Udoro-
słegoczłowiekastwierdzasięrównieżasymetriękończynygórnejidolnej.Nieco
dłuższejestprzeciętniepraweramięiprzedramięorazwiększesąichobwody,jednak
przeciętniedłuższajestrękalewa,podczasgdyprawawykazujewiększąszerokość
iwysokość(Malinowski1980).Przeciętniekończynagórnaprawajestookoło1cm
dłuższaniżlewa,azkoleiwpomiarachkończyndolnychuwidaczniasiędominacja
kończynylewej,którajestdłuższaook.10-13mm.Jakwidaćodogólnejzasady
symetriiwystępująliczne,typoweodstępstwa,dotyczącezarównobudowyciała,
