Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UWARUNKOWANIAPOLITYCZNE
elitąspołeczeństwa,obejmującwszystkieprestiżowestanowiskawkraju.Jed-
nocześniewyspęzaczęłynawiedzaćkataklizmy:epidemiadżumy,czarnej
ospy,kolejnewybuchywulkanów,trzęsieniaziemi,atakżegłódzpowodu
surowychziminiemożnościłowieniaryb.WtymczasiegrupaIslandczy-
kówwspółpracowałazuniwersytetemwKopenhadze,dziękiczemuwyspa
zaczęłasiępowoliodradzać,unowocześniać,wprowadzaćniezbędnezmiany,
chociażnadalbyłatraktowanajakoduńskakoloniaiztegowzględumak-
symalnieeksploatowana
9
.Wyzyskgospodarczypolegałprzedewszystkim
naniekorzystnymdlamieszkańcówwyspysystemiepodatkowym,aletakże
monopolukrólewskimnahandelzIslandią.Duńscykupcydyktowaliceny
naprzywożonezIslandiitowary,aIslandczycyniemoglidokonywaćżadnych
zakupówbezpośrednictwaagentówkrólewskiegomonopolu,ewentualnie
koncesjonowanychkupcówzDanii10.
Wroku1538dokonałosięnarzucenieIslandczykomluteranizmu,co
byłorezultatemdecyzjipodjętejprzezduńskiegokrólaChristianaIII.Stało
siętoimpulsemdowalkwyzwoleńczych,naktórychczelestanąłJonArason,
ostatnibiskupkatolickiIslandii.Postłumieniupowstaniabiskupzostałścięty
w1550roku11.
W1787rokuaktywnymmieszkańcomIslandiiudałosiędoprowadzić
dozłagodzeniaprzepisówhandlowychzDanią,aledośćszybkospołeczeń-
stwowyspypopadłowmarazm,coprzyniosłoskutekwpostacirozwiązania
Althinguw1800roku
12
.Islandiastałasięprowincjąduńską,alezarazem
Kopenhagadostarczałaimpulsówdozmian.Islandczycy,kształceniwDanii,
zaczęlidbaćointeresykrajuiwkonsekwencjiw1843rokuAlthingreakty-
wowanojakoDzgromadzeniedoradcze”.Wroku1854przywróconogwaran-
cjeduńskiedlawolnościwyznania,prasyizgromadzeń.Odtegomomentu
IslandczycyzaczęlicorazśmielejbuntowaćsięprzeciwkoDanii13.
2stycznia1871rokuDuńczycywydaliUstawęoczęściowejautonomii
dlaIslandii.Specyficznąpromocjąkrajubyłoukazaniesiępierwszychwhi-
storiikrajuznaczkówpocztowych.5czerwca1874rokuduńskikrólChri-
stianIXnadałnowąKonstytucjęRepublikiIslandii,aparlamentowioddano
pełnięwładzyprawodawczej,przyczymwdalszymciąguwyspapozostawała
9
Zob.:J.R.Hjalmarsson,HistoryofIceland.FromtheSettlementtothePresentDay,
IcelandReview,Reykjavik1993,s.10.
10
WspółczesnaSkandynawia,s.626-627.
11
Ibidem,s.627.
12
J.Jóhanneson,AHistoryoftheIcelandicCommonwealth,UniversityofManitobaPress,
13
Winnipeg1974.
A.Pietrzkiewicz,op.cit.,s.108.
25
