Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
—XXXIV—
źródłakryzysupolitycznegowKrólestwiePolskimwlatach1861–1863
wynikałyzinspiracjizewnętrznej.Zjednejstronybyłtoskutekpolityki
zagranicznejNapoleonaIII,wspierającejtendencjeniepodległościowe
wEuropie(WłochyiBałkany–Rumunia),którepodważałystatusquo
podtrzymywanyprzezprzymierzefldworówPółnocy”.Zdrugiejstrony
zaśwyrażanoprzekonanie,żemanifestacjepatriotyczno-religijneinspi-
rowałyfermentiradykalizacjępostaw,sprzyjałydemagogiisocjalnej60l
Zarównopolityczniadwersarze,jakisympatycyAleksandraWielopol-
skiegouważali,żekonkurencyjnyobózAndrzejaZamoyskiegoniepo-
siadałżadnychplanówdziałaniawtejkomplikującejsięsytuacjiwKró-
lestwie.Wielopolskiprzystąpiłwówczasdopracynadwspomnianymjuż
kolejnymmemoriałem,którymiałtrafićdowładznajwyższychImperium
Rosyjskiego.
Pracenadmemoriałemtrwałykilkamiesięcy,ostateczniezamknięte
zostały11lutego1861roku.Dokumentbyłkonsultowanyzkrakowskimi
ikrólewiackimikonserwatystamiorazześrodowiskiemHôtelLambert61l
Ponieważpetersburskabiurokracjasprzeciwiałasiębezpośredniemupo-
wrotowidokonstytucjiz1815rokuiwynikającychzniejinstytucjiipraw
autonomicznych,AleksanderWielopolskizawarłwmemorialerozwią-
zaniepośrednie.Stąd,choćprzywoływałmiędzynarodowegwarancje
KrólestwaPolskiegodoposiadaniasamorządu,wynikającezporozumień
kongresuwiedeńskiego,niewspomniałjużopotencjalnejprawnejkanwie
autonomii–statucieorganicznym.Proponowałprzywrócenieniektórych
mechanizmówsamorządowych,tj.tych,którepodtrzymywałyodrębność
krajuodImperiumRosyjskiego.Równocześniepostulowałwprowadzenie
reformspołecznych(oczynszowaniawłościan,reformwoświacie),flznie-
sienieuciążliwejadministracyjnejifiskalnejcentralizacji”,zachęcałfldo
zaprowadzeniaorganizacjimunicypalnej”62l
60W.Dutka,Diabeł,ostatniszlachcicczyrozumnypatriota?AleksanderWielopol-
skiwpolskiejhistoriografiipowstaniastyczniowego1863–1918,flCzasyNowo-
żytne”2012,t.25,s.139-144.
61H.Lisicki,Domowesprawy:odpowiedźhr.StanisławowiTarnowskiemu,zpowo-
dubiografiiAleksandraWielopolskiego,Kraków1880,s.58-59.
62A.M.Skałkowski,AleksanderWielopolski,t.2,s.216.
