Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Rozdział1.
przejmowaćsię,nieczućzagrożenia’–chodzibowiemoto,żeczło-
wiekbogobojny,któremuPanpomaga,niemusibaćsięnieprzyjaciół.
WBibliiTysiącleciaznajdujemytusformułowanie:HPanzemną,mój
wspomożyciel/jazaśbędęmógłpatrzećzgórynamychwrogów”
[Ps118,7].Jeszczeinnejestznaczeniesłowawostatnimcytacie.Juda
TadeuszpouleczeniuAbagarusaodmówiłprzyjęciawszystkiegotego,
cowdzięcznykrólmuproponował–odmówiłużytewtymwyjaśnieniu
jestnajbliższeznaczeniawzgardziłwcytacie.
Niecopodobniejakpoprzednio,leksykografowietęklęskęnad-
miarupróbująująćwdefinicjesynonimiczne.Najbardziejzłożona
jestpierwszaznich,podktórąznajdujemywszystkiepowyższeprzy-
kłady:(okazaćbrakszacunku,zlekceważyć,okazaćswojeobrzydzenie,
wstręt[ł]’.Przytoczonadefinicja,jakkolwiekszeroka,niejestwystar-
czającopojemna,byobjąćcałąróżnorodnośćznaczeńsłowapojawia-
jącychsięwposzczególnychkontekstach.
Jesttozarazemtylkojednazdefinicji.WSStpznajdujemyjeszcze
dwainneznaczenia(napełnićpychą’,odnotowanezeznakiemzapyta-
niaitylkojednymprzypisanymdoniegocytatem,oraz(przezlekce-
ważenieniechcieć(czegośczynić),odmówić’.Todrugiezasługujena
uwagę,ponieważjestobszernieilustrowane,aprzytymnajwyraźniej
jestskładnikiemdawnegojęzykaprawnego.Otoprzykłady:
12)Zpilnościąjeśmpobudziłsąsiadyproszącichabymipomogliłzłodzieja
pogonić.Tedyoniwzgardzili[ł]apomocydaćniechcieli[Dział28]
13)Gdybypozwanydbaćniestałalbowzgardził[ł]ośmiskotzawiną
sądowimazapłacić[Sul64]
Dośćtrudnojestwskazaćjednoznaczniemotywacjęodmowypewnego
działania.To,żesąsiedzinieruszylinapomocosobieokradanej,może
wynikaćzestrachu,zadawnionychurazówczyanimozjiiwieluinnych
przyczyn.Leksykografowie,kierującsięzapewneinnymiznaczeniami
czasownika,wybierają(lekceważenie’.Takczyowakodmowajestjed-
nakfaktemitenpodlegaocenieisankcjimoralnej(tudzieżmożebyć
przedmiotemskargi,czyliżałoby)–jakwpierwszymprzykładzie–lub
osądowiikarzestricteprawnej–jakwcytacienastępnym.
