Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Colorjakoterminretoryczny
TumBrutus:quidtuigitur,inquit,tribuisistisexternisquasioratoribus?
Quidcenses,inquam,nisiidemquodurbanis?praeterunum,quodnonesteorum
urbanitatequadamquasicolorataoratio.
EtBrutus:quiest,inquit,istetandemurbanitatiscolor?
WtedyBrutus:
–Jakwięcoceniłbyś–zapytał–tychjakbyobcychmówców?
–Ajakbyśtonazwał–jazkoleipytam–jeślinietaksamo,jaktychpochodzących
zMiasta?Możezjednymzastrzeżeniem,żeichmowombrakujejakbypewnego
miejskiegopoloru.
–Anaczympolega–dociekał–ówmiejskipolor?
11
15
Cyceronodpowiada,żeBrutussamdostrzeżetowGaliiiżeniejesttojedyniekwestia
używanegonaprowincjisłownictwa,lecztakżejakiegośbliżejnieokreślonegowielko-
miejskiegowdzięku(saporevernaculo),któryzapewniamówcomrzymskimprzewagęnad
pochodzącymizprowincji
12
.
Innyprzykładużyciaterminucolorwznaczeniuogólnegostyluwypowiedzipochodzi
z
XII
księgiNocyatyckichAulusaGelliusza,który,zgodniezarchaizującymgustemswej
epoki,wychwalaarchaicznąprostotęstyluwefragmencieRocznikówKwintusaEnniusza,
mówiącopewnymodcieniudawności(colorquidamvetustatis)
13
.
Stylwypowiedzi,rzeczjasna,nietylkochwalono,lecztakżekrytykowano,jaktoczyni
Kwintylian,gdyganimonotonność:
Peior[…]ὁPOείδεLI,quaenullavarietatisgratialevattaediumatqueesttotacolorisunius.
Gorsza[…]jestjednostajność,któranieurozmaicanudyzapomocąpewnejróżnorod-
nościicharakteryzujesięwcałościjednymstylem
14
.
RównieżKwintylianwskazuje,żewłaściwegostylumożnasięnauczyć:
Seddumadsequamurillamfirmam[…]facilitatem,optimisadsuescendumestet
multamagisquammultorumlectioneformandamensetducenduscolor.
Aledopókijesteśmynadrodzedoosiągnięciaowejniezawodnej[…]sprawności,
musimyobcowaćtylkoznajlepszymiautoramiiczytaćraczejwielerzeczyniżwielu
11Cic.:Brutus,czyliosławnychmówcach46,170–171.Przeł.,wstępemiprzypisamiopatrzyłaM.Nowak.
Warszawa2008.
12Ibidem46,177.Przeł.M.Nowak.
13AulusGellius:NoctesAticae
XII
4,3.
14MarcusFabiusQuintilianus:Institutiooratoria
VIII
3,52.
