Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uczuciowe,np.gniewu,strachu,radościitp.’(Szymczak,red.1988
I:542).
Afektnatomiastto‘stanuczuciowyodużejintensywności,zwy-
klekrótkotrwałej,któremutowarzysząwyraźnesymptomyfizjolo-
giczneorazosłabieniekontrolirozumunadzachowaniem;silnepod-
niecenie,wzburzenie’(Szymczak,red.1988I:13).
Zprzytoczonychdefinicjiniewynikajązasadniczeróżnicese-
mantyczne,coskłanianasdozamiennegoposługiwaniasiętermina-
miwprowadzonejanalizie.Istotnymielementamiodróżniającymite
pojęciasąintensywnośćpsychologicznegoprzeżyciaijegotrwałość.
Afektytostanynajkrótszeinajgwałtowniejsze,natomiastnajtrwal-
szeinajdłuższeokazująsięuczucia.
Specyfikacjauczuć(odróżnienienawetwdanymkontekścienp.
gniewuodrozpaczy,żalu,bólu)możesprawiaćtrudności,szczegól-
niewtedy,gdyuczucianiesąkomunikowanewprost,leczimpliko-
wanenapodstawiezachowaniapostaci.Mimoiżmiłośćinienawiść
leżąnadwóchprzeciwstawnychsemantyczniebiegunach,ichwy-
kładnikijęzykowemogąbyćczerpanezamienniezobupólseman-
tycznych(np.niszcząca,zła,zabijającamiłość-namiętnaniena-
wiść,rozkosznienawiści).Nałatwośćprzejściaodmiłościdoniena-
wiścizwracauwagęm.in.A.Zwierzyńska,twierdząc,żenienawiść
jestprototypowąmiłością,wktórejmodeleuczuciapozostająte
same,azmieniasięichwartość:zpozytywnejnanegatywną(Zwie-
rzyńska1992:109).
30Językowyobrazuczućnaprzykładzie
Dziejówgrzechu
Rekonstruujemyjęzykowyobrazuczućwnajpoczytniejszejpo-
wieściStefanaŻeromskiego,którąsąDziejegrzechu.Jakpisze
S.Pigoń,opoczytnościniedecydowaływaloryartystyczne,lecz
atmosferasensacjitowarzyszącaksiążce.Oodmiennościtejpowie-
ścinatledorobkuartystycznegoŻeromskiegomówitakżeZ.Adam-
czyk,twierdząc,żebadanieprywatnejkorespondencjipisarza„może
otworzyćperspektywęnowegospojrzeniananiektóreutworyŻe-
romskiego-jakDziejegrzechu,trylogięWalkazszatanem,Pavon-
17
