Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wschodniezostałypoddanepierwszejniejakopróbieuniwersalizacji,two-
rzyłypierwszy„świat”–świathellenistyczny,światkulturygreckiej.Pro-
wincjezachodniezaczęłystanowić„świat”,wprowadzonewjegoorbitę
przezRzym.ObateświatyzlałysięwjednącałośćdziękiRzymowiiodtąd
ImperiumRomanumstałosięjedynymistniejącymwówczasświatem.Moż-
nagochybaporównaćdopotężnej„wypadkowej”,której„składowe”nie
byłyjednakżerównejsiły.Niewątpliwiewschodnia„składowa”odgrywała
większąrolę,przynajmniejkulturowo,przedewszystkimdlatego,żezosta-
łapoddanaowejpierwszejpróbieuniwersalizacji,jakąbyłświathelleni-
styczny.
Tenniemożliwydozakwestionowaniawpływkulturygreckiejnakulturę
Cesarstwabyłpodstawąuporczywegoongiśmniemania,żesztukarzymska
jesttylkodalszymciągiem,zbarbaryzowanymizwulgaryzowanym,sztuki
greckiej.Odmawianosztucerzymskiejniemalwszystkiego,nietylkoorygi-
nalności,alewogólewszelkichwartości.Stosunektenuległzmianiewubie-
głymwieku,leczwciążmożnasięspotkaćzopinią,żenajwiększązasługą
sztukirzymskiejbyłokopiowaniedziełgreckich,dziękiczemumożemyje
dziśodtworzyć.Abyniecozrównoważyćtenciążącywciążjeszczestereo-
typ,wtymkrótkimopracowaniusztukiRzymupołożononacisknaodmien-
nościobukultur;równieżdobraneprzykłady,nietylkozItalii,leczzwłasz-
czazprowincjizachodnich,będąmiałyzazadanieodmiennościte
podkreślić.
WyrwaniezdziejówrzymskichtylkotrzechpierwszychwiekówCesar-
stwamożesięwydawaćzabiegiemnietylkometodologicznienieuprawnio-
nym,alewręczniebezpiecznym.Wszelkiezaburzeniahistorycznegoconti-
nuumsąobarczonekoniecznościąuproszczeń,którełatwoprzekształcają
sięwprzekłamania.Acóżdopiero,jeślimasiędoczynieniazcałymów-
czesnymświatem!Światem,który–pomijającróżnicelokalne–byłod
początkudwudzielny:greckiiłaciński,wschodniizachodni.Wydajesię
jednak,żepierwszetrzywieki(możebezpieczniej–dwaipółwieku!)są
okresemcharakteryzującymsiępewnąjednościątegoświata.Czynników
jednościniebrakuje:administracja,wojsko,prawo–noiprzedewszystkim
cesarz.Zkulturąjednakżejestniecoinaczej,wniejdwudzielność,wsposób
bardziejjawnylubbardziejukryty,trwa.Dlategoteżobecneopracowanie
zostaniepodzielonemateriałowo(znówzabiegniebezpieczny,boznie-
kształcającyrzeczywistość)–zjawiskasztukiwystępującewewzajemnym
kontekściebędąomawianewoderwaniu.Poszczególnedziedziny–archi-
tektura,rzeźba,malarstwo–ściślezesobązwiązaneinawzajemnasiebie
oddziaływające,zostanąpotraktowaneosobno,gdyżwkażdejznichbędą
odmiennierozłożoneakcenty,zpewnymjednaknaciskiemnatakiezjawi-
8
