Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
WacławLewandowski
wyobrazićsobie,byuCzytelnik”nieprzesłałNowakowskiemukorektydoakceptacji.
Trzebajednakmiećnauwadze,żewroku1990pisarzpozostawałjeszczeczynnym
pracownikiemRozgłośniPolskiejRWE,miałprócztegoróżnorakiezatrudnienia
społeczne,byłzatemczłowiekiemzajętym,niedysponującymnadmiaremczasu.Jak
wiadomo,zmagałsięodlatzcukrzycą,chorobą,którejpostępystopniowoniszczyły
muwzrok.Możnawięc,jaksądzę-zdużądoząprawdopodobieństwa-przypusz-
czać,żepisarzmógłzaufaćwydawnictwu,odesłaćkorektębezuprzedniegownikli-
wegojejprzestudiowaniaiwyrazićzgodęnadruk.Trzymającsiętegoprzypuszcze-
nia,wolnochybawyżejwzmiankowane,akalającetekstutworuredakcyjnepopraw-
kiuznaćzadopuszczoneprzezautoramimowolnieinieświadomie.
Biorącpoduwagę,żeodpierwodrukupowieściminęłozgórątrzydzieścilat,
aodczasupowieściowychzdarzeńprawiepółwiecze,jakito,żezdarzeniatemiały
związekzlosempolskichdisplacedpersons,zagadnieniem,którewtedyjeszczenie
doczekałosięcałościowegoopracowaniaprzezhistoryków2,atakżezesłabowkraju
znanąhistoriąsłużbyokupacyjnejpolskiejdywizjigen.StanisławaMaczkawjednej
zestrefokupacjiNiemiec,wszczególnościwmiastachMeppeniHaren-Ems(prze-
zwanymwówczasMaczkowem)wpowiecieEmslandwDolnejSaksonii,należało
ubolewać,żedowydaniauCzytelnika”niedodanokomentarzadotekstu,zwłaszcza
objaśnieńhistorycznych,conapewnoutrudniłokrajowejpublicznościpełnykontakt
zutworem.Mająctegoświadomość,nosiłemsięzzamiaremprzygotowaniaedycji
komentowanej,cowówczesnymczasieniebyłołatwe,chociażbyznajbardziejpro-
zaicznego,finansowegopowodu.Muszęprzypomnieć,żeniebyłowtedyżadnych
państwowychprogramówwsparciadlategotypuprzedsięwzięć,jaknaprzykład
szerokoobecniewykorzystywanychprzezedytorówtzw.grantówNarodowegoPro-
gramuRozwojuHumanistykizmodułuudziedzictwo”
,aniinnych,jemupodobnych.
Okazjanadarzyłasiękilkalatpośmiercipisarza,gdypodczasuroczystościodsłonię-
cianabydgoskimStarymRynkutablicyupamiętniającejTadeuszaNowakowskie-
go,miałemokazjępoznaćwdowęponim,DanutęNowakowską,iuzyskaćodniej
łaskawązgodęnajednorazowe,bezpłatneodstąpienieprawautorskichdopowie-
ści,cowydatniezmniejszyłokosztorysprzedsięwzięciaiumożliwiłojegorealizację
wewspółpracyzwarszawskąoficynąOPENorazuKwartalnikiemArtystycznym”
,
którywramachswejbibliotekiwydawałserięuEmigracja”-uprzednioprzygoto-
wałemdoniejedycjeutworówJaninyKościałkowskiejiMariiDanilewicz-Zieliń-
skiej.Obóz…miałsięukazaćjakotrzecitomserii;przedsięwzięciezaplanowanona
2
Pierwszetakieopracowaniedali:A.LembeckiK.Wessels,Befeit,abernichtinFreiheit.Di-
splacedPersonsimEmsland1945-1950,Bremen1997;przekładpolskiB.Muller-Ostrowskiej,
Wyzwoleni,aleniewolni.PolskiemiastowokupowanychNiemczech,Warszawa2006.
