Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Genezaipowstanietajnychsłużbpolicyjnychorazinstytucjitajnego...
daniepolegałonazdobyciuinformacjiomieszkańcachpodejrzewanychodzia-
łalnośćantypaństwową,prowadzeniustałejobserwacjiwyznaczonychosóblub
miejsc,atakżeuczestniczeniuwinnychoperacjachpolicyjnych(aresztowania,
pościgi)5.
Ukształtowanywczasachmonarchiimodeltajnychsłużbpolicyjnychuległ
przeobrażeniomwczasierewolucjifrancuskiej.IchautorembyłJosephFouché,
którywokresiepanowaniaNapoleonaBonapartegoobjąłstanowiskoministra
policji6.Swojąkoncepcjęsłużbpolicyjnychoparłnazałożeniu,iżpolicja,aby
skuteczniewykonywaćswojezadania,niemoże(wprzeciwieństwiedoadmini-
stracjipaństwa)ujawniaćźródełinformacjiorazmetoddziałania.
Wceluinfiltracjiśrodowiskprzestępczychw1811rokuutworzonoBureaude
Sûreté(BrygadaBezpieczeństwa),kierowaneprzezbyłegoskazańcaEugène’a
Vidocqa7.Specyfikadziałalnościpolicjifrancuskiejpolegałanawykorzystywa-
niudozdobywaniainformacjiprzedstawicieliinnychurzędówadministracjipań-
stwowejorazosób,którewywodziłysięzpółświatkaprzestępczego8.Mecha-
nizmpozyskiwaniadowspółpracyopierałsięnaskładaniupropozycji
współpracyujętymprzestępcomwzamianzaodstąpienieodściganiakarnego
lubwykonaniawymierzonejkary9.Zadaniemzwerbowanegowspółpracownika
(mouton)byłogromadzenieinformacjioosobachpodejrzewanychodziałalność
antypaństwową10.Równieczęstostosowanąmetodąbyłoprowokowanieinwigilo-
wanychosóbdopopełnieniaczynuzabronionegowwarunkachumożliwiających
ichujęcie11.Wtymteżokresiewliteraturzefrancuskiejtajnychwspółpracowni-
kówzaczętonazywaćagentamiprowokatorami(agentsprovocateurs)12.
MetodyinfiltracjiopracowaneprzezJosephaFouché1popodbojuEuropy
przezNapoleonaBonapartego1stałysięwzorempowielanymprzezorganiza-
cjepolicyjnepaństwniemieckich,Belgii,HiszpaniiorazHolandii13.Wsposób
szczególnywpłynęłynaukształtowaniesięorganówbezpieczeństwawcarskiej
Rosji.JużnapoczątkuXIXwiekuAleksanderNowosilcowwykorzystywał
francuskieinstrukcjepolicyjnedoopracowaniazasaddziałaniarosyjskichsłużb
kryminalnych.Wpóźniejszymokresiezałożeniaorganizacyjnefrancuskich
służbbezpieczeństwastałysiępodstawąreformyrosyjskiegoaparatubezpie-
czeństwa,jakiejdokonanopozamachunażyciecaraAleksandraII14.Jegona-
5FijnautC.,MarxG.T.,s.3.
6ZweigS.,s.35.
7SteadP.J.,s.87.
8FeixG.,s.51.
9RichE.G.,s.119.
10JournèsC.,s.84.
11MadingerJ.,s.24.
12MonjaretD.,LévyR.,s.29
13FijnautC.,VerbruggenF.(I),s.113.
14BazylowL.(I),s.366.
