Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.MIsterIumjakorytuał
Archaicznescenariuszeinicjacyjneprzesyconesąokrucieństwem,polegającym
przedewszystkimnazadawaniubóluiwzmaganiumaksymalnegostrachuwosobach
pretendującychdouzyskaniawyższegoduchowegostatusu.Wstrukturzemisterium
cierpienieniejestjednakelementemautotelicznym;bóliprzerażenie,potęgowane
przezciemność,podosłonąktórejdokonujesięaktwtajemniczenia,winienprzybli-
żyćneoficiedoświadczenieśmierci.Rozpoznanie,iżkażdemisteriumzakłada–choć
brzmitomożeparadoksalnie–nprzeżycieśmierci”,stanowifundamentalnyelement
każdejkoncepcjimisterium.RudolfSteiner,ojciecnieobcejzarównoIwanowowi,jak
iBiełemuantropozofii,takkreślinajbardziejgeneralnyrysmisteriów:
Pewnestopniewtajemniczeniasąwspólnewewszystkichmisteriach,niezależ-
nieodtego,czymówimyomisteriachWschodu,czyomisteriachZachodu.
(ł)Dlawszystkichmisteriówmasenspewneokreślenie,któremożnaująć
mniejwięcejtak:nKażdadusza,którachceosiągnąćpewienstopieńinicjacji,
pewienstopieńistotymisteriów,musidoświadczyćtego,comożnanazwać
spotkaniemzprzeżyciemśmierci”46.
To,coobumiera,toograniczony,ncielesny”47sposóbbycia;człowiekrodzisię
powtórnie(rebirth),byodtejporyistniećnasposóbboski(jakwspominaliśmywy-
żej–błogosławiony):nneofitastawałsięrównybogom,identyfikowałsięznimi”48.
DziękiprzejściuprzezciężkąpróbęzatemnowicjuszstawałsięnconsimilisDeo”–nzu-
pełniepodobnyBogu”49.
Powiedzieliśmywyżej,żesłowomysterionpierwotniezyskałosensłacińskiego
initiatio–wprowadzenia,wtajemniczenia,wejścia50.Językinowożytne51wzbogaciły
pojęciemisteriumocałkieminny–pozarytualny–sens:ncałaantycznaterminologia
przeszładochrześcijaństwa,stałasiętujednak,odpowiedniodowyższejduchowej
pozycji,nosicielkąwyższych,uduchowionychpojęć”52.Termintenporzucaczysto
rytualnąkonotację,byzyskaćnoweznaczenie:tajemnicy.Zanimprzyjrzymysiępo-
46
R.Steiner,op.cit.,s.23.
47
PojęciaciałaużywamytuzaTomášemŠpidlikiem,któryrozumiejejakostanmoralny,okreś-
lonyprzezto,coskończone(synonimiczniewobecbiblijnegoużyciasłowanświat”).Por.T.Špidlik,
DuchowośćOjcówgreckichiwschodnich,[w:]T.Špidlik,I.Gargano,V.Grossi,DuchowośćOjców
Kościoła,tłum.K.Franczyk,J.Serafin,Kraków2004,s.101-106,Historiaduchowości,t.3.
48
M.Eliade,Inicjacja,obrzędy,stowarzyszenia…,s.163.Generalnyryspraktykinicjacyjnych
odnotowujetakżeRudolfOtto,pisząc:nPrzezwielkąilośćosobliwychpraktyk(ł)człowiekreligijny
usiłujezawładnąćtym,cotajemnicze,napełnićsiętym,anawet[ztym]utożsamić”.Por.R.Otto,
Świętość.Elementyirracjonalnewpojęciubóstwaiichstosunekdoelementówracjonalnych,tłum.B.Kupis,
Warszawa1968,s.66,Seriareligioznawcza.
49
Por.M.Eliade,Inicjacja,obrzędy,stowarzyszenia…,s.163.
50
Por.Dyskusjapanelowazdnia14X2000,[w:]Misteria,inicjacje:materiałyzlat1999-2000,
red.D.Kosiński,Kraków2001,s.264.
51
Zauważającróżnicęobecnąnapoziomiejęzyka,niewykluczamytymsamymistnienianbar-
dziejuduchowionychniżzrytualizowanych”religiistarożytnych,kwestiatajednakowożniemieścisię
wgłównymtematycznymzakresieniniejszejpracy.
52
O.Casel,Chrześcijańskiemisteriumkultu,s.155.
21•
