Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22OTEKSTYDOŚWIADCZENIA
odbudapeszteńskichsalonówlierackich,ba,pozaoficjalnymigranica-
miWęgier9.
Wwynikuprocesówmodernizacyjnychpokompromisieustanawia-
jącymw1867r.Austro-WęgryWojwodinapołączonazostałaześwia-
temliniąkolejową,wówczasuruchomionotutakżepierwsząelektrow-
nię,aw1897r.tramwajłączącySzabadkę-Suboticęzpobliskimuzdro-
wiskiemwPaliczu(węg.Palics,srb.Палић,chorw.Palić,niem.Palitsch)
–dziśjużnieczynny.Miastem,którepozostałonajsilniejnaznaczone
przemianamiepoki,jestSzabadka,przepełnionadziełamiwęgierskiej
secesji.W1900r.na85tysięcymieszkańcówprzypadałotu46tysięcy
Węgrów,3,5tysiącaSerbów,ponad2tysiąceNiemców,166Słowaków,
6Rumunów,26Chorwatówi32tysiącemieszkańcówflinnychnarodo-
wości”10.Zestawienietozostałosporządzonenapodstawiebrzmienia
nazwisk,cowiążesięoczywiściezlicznymiuproszczeniami(stądnp.
40%bliżejnieokreślonychnarodowomieszkańców).Obokwielkiego,
bordowegoratuszazielonąceramikąozdobionowówczaswielkąsy-
nagogęijejwielobarwnewnętrza,bajkowekształtynadanoróżowa-
wemuPałacykowiRajchla,wytyczononapięte,paraboliczneliniewie-
lufrontonówkamienic.Późniejzaśkapitalizmlat90.zaowocowałtu
postmodernistycznąpstrokaciznąhoteluGalleriasąsiadującegozchro-
powatymbetonemkilkuzabłąkanychwniskimmieścieblokówzcza-
sówTity.Niczymsecesyjnefasadytutejszychkamienic,toniewielkie
miastonastykujęzykówikulturtrwatakdodziśwnadszarpniętej,
wychylonejfaliścieczasoprzestrzeni.
JeżelizdaniemSimmlaFlorencjatomiejsce,wktórymkulturaina-
turasplatająsięwidealnieharmonijnychproporcjachniczympędyjed-
negokrzewu,aflwewnętrznegraniceFlorencjisągranicamisztuki”11,
9
Por.wywiadA.GóreckiejzB.Thomką,Wojwodinapowęgierskuś,dz.cyt.,
s.358–361.
10Zob.M.Szajbély,CsáthGéza,Budapest–Kecskemét1989,s.13inast.
11G.Simmel,Florencya,tłum.anonim.,Ateneum,r.II,1904,t.2,z.IV–V;
Florencja,w:tenże,Mostidrzwi.Wybóresejów,W.Lipnik(red.),tłum.M.Łukasie-
wicz,Warszawa2006,s.163–168.
