Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Narodzinyteleepistemologii
żeniebędziemywstanierozpoznaćwśródmnogościwirtualnychkopii
transmisjiprzedstawiającejrealneobiekty.Swoistaplastycznośćcyfrowych
danych,ichpodatnośćnamodelowanieimożliwościichmagazynowania,
możezrodzićzarównozachwyt,jakiobawęprzednastaniemepokipo-
wszechnejinteraktywnejhalucynacji.Podobnabipolarnośćcharaktery-
zujerównieżpodejściabadawcze:zjednejstronymożnazaobserwować
egzaltacjęmożliwościamitechnikiprzyszłości(naprzykładtranshuma-
nizm),zdrugiej–silnąkrytykępostępuwtejdziedzinie.Teleepistemo-
logia,zracjiswojegoprzedmiotu,maszansęstaćsięważnymarbitrem
wtymsporze,poddającrzetelnejanaliziemożliwerozszerzeniasystemu
poznawczegoDczłowiek–środowisko”,ichobecneipotencjalnemożliwo-
ściorazzagrożeniawynikającezichstosowania.Jakopuentęprzywołam
słowaEduardoKaca,którynawiązującdoutratyznaczeniarzeczywistej
przestrzeniirzeczywistegodystansu,pisze:DUważam,żetaniekwestio-
nowanazmiananiemożebyćbadanawyłączniezentuzjazmembądźnie-
chęcią,ponieważzarównotechnofobia,jakitechnoentuzjazmsądwiema
stronamitejsamejmonety”11.
Jednymzistotnychzadańteleepistemologiisąbadanianadwiedząna-
bywanązdystansuzapomocąspecjalnieskonstruowanychdotegopo-
średników.Zasadnestajesięwięcpytanieowarunkiprawdziwościnaszych
przekonańopartychnategorodzajuzapośredniczeniu.Wśródwiększości
teoretyków,którzywzięliudziałwdyskusjinatentemat,przeważascep-
tycyzmcodomożliwościformułowaniaprawdziwychsądównapodstawie
danychdostarczanychzapomocątechnicznychmediatorówpoznawczych.
Internetumożliwiaużytkownikompowszechnydostępichoćrozszerza
ludzkiemożliwościzdobywaniainformacji,możeprowadzićjednocześnie
dokumulacjibłędu,manipulacji,oszustw–wkonsekwencjifałszu,braku-
jebowiemodniesieniadozaufanego,zinstytucjonalizowanegoautorytetu.
DobrzeoddajetointuicjaMarshallaMcLuhana–Internetjednocześnie
rozszerzaiodcina12.Teleepistemologiarozwijaswojebadania,opierając
amyślenie,red.A.Feigenbaum,J.Feldman,Warszawa1972,s.24–47;H.Putnam,
Mózgiwnaczyniu,[w:]idem,Wieletwarzyrealizmuiinneeseje,tłum.A.Grobler,War-
szawa1998,s.306–311.
11E.Kac,Sztukateleobecności,DSztukaifilozofia”2012,nr41,s.46.
12Sprawętęporuszyłemwcześniejwartykule:T.Walczyk,Telepistemologia–za-
rysproblematyki,DHumanistykaiPrzyrodoznawstwo”2016,nr22,s.168,wktórym
użyłem,wzorującsięnaanglojęzycznymterminiezastosowanymwprzywoływanej
jużkilkakrotniepublikacjiMassachusettsInstituteofTechnologypodredakcjąKena
Goldberga,terminuDtelepistemologia”.Ponamyśleikonsultacjachzdecydowałem
sięnaużyciezwrotubliższegopolszczyźnie–wniniejszejpracystosujębowiemter-
minDteleepistemologia”.TakiejwersjiterminuużywarównieżMarekHetmański.
