Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Robotwogrodzie,robotnaMarsie...
17
sięnaobserwacjiśrodowiskpowszechnegoizapośredniczonegodostępu
doinformacji,wktórymreprezentacjeobiektów(zarównorealnych,jak
iwirtualnych)sąwwysokimstopniupodatnenamanipulacje.Figurakar-
tezjańskiegozłośliwegodemonamożesięprzeobrazićwfiguręzłośliwego
crackera,zwodzącegointernautównadprodukcjąwymykającegosięspod
kontrolifałszu.Kartezjuszpisał:
Przyjmęwięc,żenienajlepszyBóg,źródłoprawdy,leczjakiśduchzłośliwy,aza-
razemnajpotężniejszyiprzebiegły,wszystkieswesiływytężyłwtymkierunku,by
mniezwodzić.Będęuważał,żeniebo,powietrze,ziemia,barwy,kształty,dźwię-
kiiwszystkieinnerzeczyzewnętrznesątylkozwodniczągrąsnów,przypomocy
którychzastawiłonsidłanamąłatwowierność.Będęuważał,żejasamniemam
anirąk,anioczu,aniciała,anikrwi,niżadnegozmysłu,leczżemylniesądziłem,
iżtowszystkoposiadam.Będętrwałuparcieprzytymrozmyślaniuiwtensposób,
choćmożeniejestwmojejmocypoznaćjakąkolwiekprawdę,tojednakbędęsię
miałniezachwianienabaczności,żebymnieuznawał,oiletomożliwe,rzeczyfał-
szywychiżebymitenzwodziciel,chociażbyniewiemjakpotężnyiprzebiegły,nie
mógłniczegonarzucić.Aletoprzedsięwzięciejestpełnetrudówijakaśbierność
prowadzimniezpowrotemdonawyknieńżycia.Inieinaczejjakwięzień,który
weśniecieszyłsięwyobrażonąwolnością,gdygopóźniejogarnąwątpliwości,czy
nieśpi,obawiasięobudzeniainieotwieradługooczu,abyniespłoszyćponęt-
nychmarzeń,takteżijadobrowolniepowracamdodawnychmniemańilękamsię
przebudzenia,wobawie,abynastępującejpocichymspoczynkupracowitejjawy
niewypadłomispędzićwnieprzeniknionychciemnościachporuszonychwłaśnie
trudności,aniewświetle13.
ZdaniemHubertaDreyfusa,zasprawątechnicznychmediatorówpo-
znawczychwątpliwościKartezjuszareaktywująsięwnowejodsłonie.Drey-
fusformułujesugestywnąkrytykęzjawiskdotyczącychzapośredniczonego
dostępudoświatazewnętrznego.Przywołujewizjęangielskiegoprozaika
EdwardaMorganaForstera,przedstawionąwdystopiiTheMachineStops:
Pisarzprzewidywałprzyszłość,wktórejludzienacałymświeciedziękielektroni-
cebędąwstaniepozostawaćwkontakciezewszystkimi.Siedzielibywswoichpo-
kojachprzezcałeżycie,mówiliiwidzieliinnych,jakrównieżotrzymywaliopie-
WanglojęzycznychpublikacjachmożnaznaleźćponadtoformęDtele-epistemology”
(StephenWilson,KimH.Weltman)iformęDtelepistemologia”wpolskiejliteraturze
(PiotrZawojski).Zob.:M.Hetmański,Epistemologiainformacji,Kraków2013;S.Wil-
son,InformationArts.IntersectionsofArt,Science,andTechnology,Cambridge,MA
2002;K.H.Weltman,UnderstandingNewMedia.AugmentedKnowlegdeandCulture,
Calgary2006;P.Zawojski,Cyberkultura.Syntopiasztuki,naukiitechnologii,Warszawa
2010.
13R.Descartes,Medytacjeopierwszejfilozofii,tłum.M.iK.Ajdukiewiczowie,
S.Świeżawski,I.Dąbska,Kęty2001,s.46–47.
