Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
obu,rozpatrywanywcześniej,mechanizmpowstawanianieporozumień,zarównobo-
wiemkłamstwa,jakiwypowiedzihumorystyczneokreślonegotypumożnapotrak-
towaćjakozamierzonenieporozumienia.Zagadnieniaspecyficznedlakłamstwoma-
wiapierwszyzpodrozdziałów,zaśdlakomizmuwypowiedzi–drugi.
Wdrugiejczęściprzechodzimydoanalizyprocedurprzekonywania,których
realizowaniejest–zdaniemlicznychlingwistów–podstawowymcelemkorzysta-
niazjęzykawkażdejludzkiejspołeczności.Wypowiedziamipozwalającymiwpły-
waćnaotoczeniewszyscyposługujemysięspontanicznie–zasługąstarożytnych
Grekówjestpodjęciebadańnadperswazyjnymwykorzystaniemjęzykaistworze-
niepierwszej(niezmiernieważnejzhistorycznegopunktuwidzenia,zarównodlaza-
wartychwniejpierwocinsystematycznejrefleksjinadprzekonywaniem,jakroliode-
granejwpromowaniutejrefleksjinagrunciekulturyeuropejskiej)teoriiprzekony-
wania–retoryki.Jejrozwojowisprzyjaławagasztukiprzekonywaniasłowem(dy-
skutowaniaiprzemawiania)wówczesnymżyciupublicznym.Retorzynatychmiast
zauważyli,żedoprzekonaniasłuchaczynietylekoniecznejestrzetelneuzasadnienie
głoszonychtez,ilewywołaniezłudzeniaichsłuszności.Refleksjanadargumentowa-
niemposzłaodtądwdwóchkierunkach.Pierwszy,tobadaniaperswazjiskutecznej
–uwzględniająceczynnikidziśbędąceprzedmiotemzainteresowańpsychologii,
etykiiestetyki;drugi–tobadaniaargumentacjiuzasadniającejmerytorycznie.
Merytoryczneuzasadnieniemożebyćdwojakiegotypu:niededukcyjnebądźde-
dukcyjne.Douzasadnieńpierwszegorodzajuzaliczasięte,wktórychkonkluzjipoja-
wiasięnowa–względemexplicitewypowiedzianejwprzesłankach–informacja.Po-
jawianiesiętakiejinformacjipowodujeepistemicznąotwartośćargumentacji–jestto
własnośćkłopotliwa,jakożedecyzjaoakceptacjidlaproponowanegownioskumoże
ewoluowaćwzależnościoddopływunowychdanych,nawettakich,któreniepod-
ważająprawdziwościdotychczaswykorzystanychprzesłanek.Uznaniekonkluzjinie
jesttymsamymostateczne,aprocesjejewaluacjizawszemożebyćkontynuowany.
Głównynurtanalizyrozumowańpoprawnychkoncentrowałsięnaposzukiwa-
niuniezawodnychmetodformalnychustalaniaprawdy(rozumowańdedukcyjnych)
irozwijałsięnaterenie–będącejprototypemlogiki–dialektyki.Sukcesytych
analizorazniezawodnośćteoriinaichpodstawiewykoncypowanych(poczynając
odArystotelesowejsylogistyki)spowodowały,żeugruntowałsięparadygmatredu-
kowaniaproblematykiargumentowaniadokwestiiformylogicznejrealizującegoje
zestawuprzesłanekiwniosków.
Omówimywpierw–korzystajączrozważanychwczęścipierwszej(zwłasz-
czawrozdzialepierwszym)mechanizmówfunkcjonowaniasytuacji–argumenta-
cjeniededukcyjne:itetradycyjniepozostającewkręguzainteresowanialogiki,
azarazemodczasówArystotelesauwzględnianewwykładzieretoryki,ite,które
odpółwieczasąprzedmiotemżywegozainteresowaniatzw.logikipragmatycznej,
byprzejśćwdalszychrozdziałachdopodstawowychrozumowańdedukcyjnych
objętychteoriamiwspółczesnejlogikiformalnej(rachunkamilogicznymi).
poświęconyjestrozważeniupraktykargumentacyjnychpozostającychpozastan-
